اگر به سرمایه‌گذاری در صندوق‌هایی که مثل سهام‌های بورسی معامله یا خریدوفرش می‌شوند فکر کرده‌اید، صندوق قابل معامله (ETF) دقیقاً همان چیزی است که به دنبال آن هستید!
این ابزار سرمایه‌گذاری جذاب، مجموعه‌ای از دارایی‌ها را در قالب یک صندوق فراهم می‌کند که می‌توانید در آن به راحتی سرمایه‌گذاری کنید. صندوق های قابل معامله ETF می‌توانند طوری طراحی شوند که هر چیزی را از قیمت یک کالا تا یک مجموعه بزرگ و متنوع از سهام دنبال کنند.
آیا مایل هستید درباره نحوه عملکرد این صندوق‌ها بیشتر بدانید؟ با ما همراه شوید.
صندوق قابل معامله چیست؟ توضیح صندوق های قابل معامله (ETF)
ETF به زبان ساده، یک سبد سهام یا سایر دارایی‌ها است که مانند یک سهم واحد در بورس معامله می‌شود. این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا به جای خرید تک‌تک سهام، با سرمایه‌گذاری در یک صندوق قابل معامله، به یکباره در سبدی متنوع از دارایی‌ها سرمایه‌گذاری کنند.
صندوق های قابل معامله ETF، می‌توانند بر اساس هر چیزی از قیمت یک کالای خاص مانند طلا یا نفت گرفته تا مجموعه‌ای بزرگ و متنوع از سهام شرکت‌ها؛ حتی برای دنبال کردن استراتژی‌های خاص سرمایه‌گذاری طراحی شوند.
صندوق قابل معامله، ابزاری قدرتمند برای سرمایه‌گذاران است که به آن‌ها امکان می‌دهد با کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، تنوع‌پذیری و هزینه کمتر، و داشتن شفافیت کامل در ترکیب دارایی‌ها در بازارهای مختلف سرمایه‌گذاری کنند.
صندوق های قابل معامله چگونه کار می‌کنند؟
صندوق‌های قابل معامله (ETF) برای فعالیت قانونی باید در نهادهای نظارتی مرتبط ثبت شوند. در ایران این صندوق‌ها تحت نظارت نهاد بورس ایران و در کشوری مانند ایالات متحده باید در کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) ثبت شوند. ویژگی صندوق قابل معامله این است که هیچ محدودیتی در تعداد سرمایه‌گذاران شرکت‌کننده وجود ندارد، بنابراین این نوع ساختار به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد که در مجموعه‌ای متنوع از دارایی‌ها، بدون نیاز به خرید مستقیم تک‌تک سهام شرکت‌ها، سرمایه‌گذاری کنند. این ویژگی باعث کاهش ریسک و افزایش انعطاف‌پذیری می‌شود.
انواع صندوق های قابل معامله ETF
صندوق های قابل معامله ETF به دلیل تنوع بالای خود توانسته‌اند پاسخگوی نیازهای مختلف سرمایه‌گذاران باشند. این صندوق‌ها بر اساس اهداف سرمایه‌گذاری و نوع دارایی‌های پایه خود به چند دسته تقسیم می‌شوند.
- صندوق‌های قابل معامله غیرفعال (Passive ETFs): این صندوق‌ها برای دنبال کردن عملکرد یک شاخص بزرگ یا خاص طراحی شده‌اند.
- صندوق‌های قابل معامله مدیریت فعال (Actively Managed ETFs): در این نوع صندوق، مدیران صندوق به جای دنبال کردن شاخص، تصمیم می‌گیرند کدام اوراق بهادار خرید یا فروش شود.
- صندوق قابل معامله اوراق قرضه (Bond ETF): این صندوق‌ها از مجموعه‌ای از اوراق قرضه تشکیل شده‌اند و برای ایجاد درآمد ثابت طراحی شده‌اند.
بیشتر بخوانید: صندوق درآمد ثابت چیست؟
- صندوق های قابل معامله کالایی (Commodity ETFs): این صندوق‌ها روی کالاهایی مانند نفت خام، طلا یا نقره سرمایه‌گذاری می‌کنند.
- صندوق‌های قابل معامله رمزارزی (Cryptocurrency ETFs): این نوع صندوق‌ها، دارایی‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین یا اتریوم را پوشش می‌دهند.
- صندوق‌های قابل معامله سهامی (Equity ETFs): این صندوق‌ها پرتفویی از سهام شرکت‌ها را در اختیار دارند و هدف آن‌ها معمولاً دنبال کردن عملکرد یک شاخص خاص، مانند S&P 500 یا شاخص بورس تهران است.
- صندوق‌های قابل معامله معکوس (Inverse ETFs): این صندوق‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که با کاهش ارزش یک شاخص یا دارایی، ارزش آن‌ها افزایش یابد. از این صندوق‌ها معمولاً برای سفته‌بازی یا پوشش ریسک استفاده می‌شود.
- صندوق‌های قابل معامله لوریج‌دار (Leveraged ETFs): این ETFها از اهرم مالی استفاده می‌کنند تا عملکردی چند برابر شاخص پایه خود ارائه دهند.
مزایا و معایب سرمایه گذاری در ETF ها
صندوق‌های قابل معامله (ETF) ابزارهای سرمایه‌گذاری محبوبی هستند که ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند، اما مانند هر ابزار مالی دیگری، مزایا و معایب خاص خود را نیز دارند. با این حال، سرمایه‌گذاران باید قبل از انتخاب ETF، اهداف سرمایه‌گذاری، هزینه‌ها و ریسک‌های احتمالی را بررسی کنند. در ادامه به بررسی نقاط قوت و ضعف این صندوق‌ها می‌پردازیم:
مزایای صندوق قابل معامله
- دسترسی به مجموعه‌ای از سهام در صنایع مختلف
- نسبت هزینه و کارمزد معاملات پایین‌تر
- مدیریت ریسک با تنوع بخشی
- امکان تمرکز بر کالا یا صنایع خاص
- نقدینگی مناسب
- شفافیت در ساختار
- مالیات کمتر
معایب صندوق‌های قابل معامله
- هزینه‌های بالا در صندوق‌های مدیریت فعال
- نقدینگی پایین در برخی صندوق‌ها
- وابستگی به شاخص‌ها و محدودیت در انعطاف‌پذیری
- تحت تأثیر ریسک بازار بودن
- عدم کنترل مستقیم پرتفوی
- نبود مالکیت مستقیم دارایی‌ها
- ریسک مربوط به ابزارهای پیشرفته (در ETFهای معکوس و لوریج‌دار)
چگونه در ETF ها سرمایه گذاری کنیم؟
سرمایه‌گذاری در صندوق های قابل معامله (ETF) فرآیندی ساده است و مانند خرید و فروش سهام انجام می‌شود. با آگاهی از اهداف مالی و شرایط بازار، می‌توانید از این ابزار مالی بهره‌وری بالایی داشته باشید. در ادامه این بخش، گام‌های اساسی برای سرمایه‌گذاری در ETFها را توضیح می‌دهیم:
- آشنایی با ETFهای موجود در بازار
در ایران، صندوق‌های قابل معامله (ETF) معمولاً توسط شرکت‌های مدیریت دارایی یا نهادهای مالی معتبر راه‌اندازی می‌شوند و در بورس تهران معامله می‌شوند.
- افتتاح حساب معاملاتی (دریافت کد بورسی)
برای خرید ETFها در ایران، باید ابتدا یک کد بورسی دریافت کنید. برای دریافت این کد باید ابتدا در سامانه سجام ثبت‌نام کنید، سپس به یکی از کارگزار‌های جهت تکمیل مدارک مراجعه کنید و پس از فعال‌شدن کد بورسی حساب معاملاتی افتتاح کنید.
- انتخاب صندوق مناسب
پیش از خرید، باید صندوق‌ها را به خوبی بررسی و سپس صندوقی را انتخاب کنید که با اهداف سرمایه‌گذاری و میزان ریسک‌پذیری شما هماهنگ باشد.
- خرید از طریق کارگزاری
پس از بررسی و انتخاب صندوق، وارد سامانه معاملات آنلاین کارگزاری خود شوید. با جستجوی نام صندوق تعداد واحدهای مدنظر خود را انتخاب کرده و ثبت سفارش کنید.
مقایسه صندوق های قابل معامله با سایر روش های سرمایه گذاری (صندوق ها)
در جدول زیر، صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام یا دارایی‌ها مانند سرمایه گذاری ارز دیجیتال از جنبه‌های مختلف مقایسه شده‌اند:
| معیار | صندوق قابل معامله (ETF) | صندوق سرمایه‌گذاری مشترک | سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام یا دارایی‌ها |
|---|---|---|---|
| تفاوت در معاملات | در طول ساعات معاملاتی بورس | فقط یک‌بار در روز و بر اساس NAV | در طول ساعات معاملاتی بورس |
| هزینه‌ها | هزینه‌های کمتر | هزینه‌های مدیریتی بالاتر به دلیل مدیریت فعال | کارمزدهای کارگزاری برای خرید و فروش |
| ریسک | ریسک متوسط: بسته به نوع ETF | ریسک کمتر: به دلیل مدیریت حرفه‌ای و ترکیب متنوع | ریسک بالا: به دلیل وابستگی به تصمیمات شخصی و عدم تنوع |
| شفافیت | اعلام پرتفوی صندوق‌ها به صورت شفاف و روزانه | گزارش ترکیب پرتفوی معمولاً ماهانه یا دوره‌ای | مدیریت تصمیمات و اطلاعات به صورت فردی |
| نیاز سرمایه اولیه | حداقل سرمایه کم | مبلغ سرمایه اولیه بالاتر | متغیر و وابسته به دارایی مورد نظر |
| نقدشوندگی | بسیار بالا: قابل معامله در هر لحظه از ساعات معاملات بازار | نقدشوندگی کمتر: فروش فقط بر اساس قیمت NAV در پایان روز | وابسته به نوع دارایی |
| مدیریت فعال/غیرفعال | اکثراً غیرفعال و شاخص‌محور | مدیریت فعالانه | مدیریت توسط سرمایه‌گذار با مالکیت مستقیم سهام یا دارایی |
| تنوع‌بخشی | سطح بالای تنوع با هزینه کم | تنوع بالا به دلیل مدیریت حرفه‌ای | محدود و وابسته به انتخاب فرد |
| دسترسی به دارایی‌های خاص | امکان سرمایه‌گذاری در کالاها، ارزها، صنایع خاص و حتی رمزارزها | بیشتر در سهام و اوراق قرضه | وابستگی به انتخاب و تحلیل شخصی سرمایه‌گذار |
جمع‌بندی
صندوق قابل معامله (ETF) یکی از ابزارهای مالی است که سرمایه‌گذاری را به روشی ساده‌تر و در دسترس‌تر برای عموم مردم تبدیل کرده‌اند. این صندوق‌ها برای هر نوع سرمایه‌گذاری، از پوشش ریسک گرفته تا ورود به بازارهای خاص مانند کالاها و رمزارزها، راهکاری جذاب ارائه می‌دهند. قابلیت معامله و خریدو‌فروش این صندوق‌ها مانند سهام و امکان تنوع‌بخشی به دارایی‌ها، آن‌ها را به انتخابی مناسب برای مدیریت سرمایه تبدیل کرده است.
با این حال، تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها به دقت و تحقیق نیاز دارد. درک درست از نوع صندوق، ساختار آن و میزان نقدشوندگی بسیار مهم است. ETFها فرصت‌های زیادی فراهم می‌کنند، اما سرمایه‌گذار باید بداند که هر گزینه‌ای، حتی گزینه‌های به‌ظاهر بی‌ریسک، می‌توانند در شرایط خاص بازار چالش‌برانگیز باشند. در نهایت، صندوق قابل معامله برای کسانی که به دنبال تعادلی میان شفافیت، کنترل و تنوع در سرمایه‌گذاری هستند، یکی از بهترین گزینه‌ها محسوب می‌شوند.
سوالات متداول
در ایران، معاملات ETFها از پرداخت مالیات معاف هستند. اما سود حاصل از خرید و فروش واحدهای ETF مشمول مالیات کمی می‌شود.
بله، ETFها مانند هر ابزار سرمایه‌گذاری دیگری، همراه با ریسک هستند.
