ارزهای دیجیتال و بازارهای مالی، فرصت‌های بی‌شماری برای سرمایه‌گذاری و کسب سود ارائه می‌دهند. اما در کنار این فرصت‌ها، ریسک‌های زیادی نیز وجود دارد که یکی از مهم‌ترین ریسک‌ها، لیکوئید شدن است. آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا برخی از معامله‌گران در عرض چند دقیقه تمام سرمایه خود را از دست می‌دهند؟
در این مقاله، به طور کامل به مفهوم لیکویید شدن، نحوه وقوع آن و راه‌های جلوگیری از آن می‌پردازیم. همراه ما باشید تا با دانش کافی، از سرمایه خود محافظت کنید.
لیکوئيد شدن چیست؟
اگر بخواهیم به ساده‌ترین شکل بگوییم که لیکویید شدن یعنی چه، باید گفت لیکویید شدن در بازارهای مالی به فرآیندی گفته می‌شود که در آن دارایی‌های یک فرد یا شرکت به طور خودکار و اجباری توسط کارگزار، صرافی یا سیستم‌های مالی فروخته می‌شود تا بدهی‌های آن فرد یا شرکت تسویه گردد. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که سرمایه معامله‌گر به حدی کاهش یابد که دیگر قادر به پوشش زیان‌های احتمالی نباشد. در واقع، لیکوئید شدن یک نوع اقدام اضطراری برای جلوگیری از زیان بیشتر معامله‌گر و صرافی است.
لیکوئید شدن در ارز دیجیتال چیست؟
در بازار ارزهای دیجیتال، لیکویید شدن زمانی رخ می‌دهد که سرمایه‌گذار پوزیشن خرید یا فروش خود را با ضرر زیادی مواجه می‌بیند و صرافی یا پلتفرم معاملاتی برای جلوگیری از ضرر بیشتر، دارایی‌های وی را می‌فروشد. این فرآیند در معاملات مارجین و فیوچرز بسیار رایج است. در این نوع معاملات، شما می‌توانید با استفاده از اهرم، سرمایه خود را چندین برابر کنید و سود بیشتری به دست آورید.
برای مثال، فرض کنید شما ۱۰۰۰ دلار سرمایه دارید و از اهرم ۱۰x استفاده می‌کنید. این یعنی شما می‌توانید تا ۱۰٬۰۰۰ دلار معامله کنید. اگر بازار بر خلاف پیش‌بینی شما حرکت کند و ارزش دارایی‌های شما به زیر یک حد مشخص (که به آن سطح لیکوئید شدن می‌گویند) برسد، صرافی موقعیت شما را می‌بندد و سرمایه شما از دست می‌رود.
لیکوئید شدن در فیوچرز چیست؟
در بازار فیوچرز، وضعیت کمی پیچیده‌تر است. معاملات فیوچرز به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به خرید فیزیکی دارایی‌ها، قیمت آینده یک دارایی را به نوعی پیش‌بینی یا روی آن شرط‌بندی کنند. این قراردادها می‌توانند شامل دارایی‌های مختلفی از جمله ارزهای دیجیتال، سهام، کالاها و غیره باشند.
لیکوئید شدن در فیوچرز زمانی رخ می‌دهد که سرمایه‌گذار از اهرم (Leverage) برای انجام معاملات استفاده می‌کند. مثلا اگر شما با استفاده از اهرم ۱۰ برابر سرمایه خود وارد یک معامله شوید و قیمت دارایی در جهت مخالف پیش رود، شما می‌توانید به سرعت دارایی خود را از دست بدهید. در این صورت، صرافی یا کارگزار با توجه به مقررات خود، پوزیشن شما را بسته و دارایی‌ها را می‌فروشد تا از زیان بیشتر جلوگیری کند.
فرآیند لیکوئید شدن چیست؟
لیکوئید شدن معمولاً به علت کاهش قیمت یک دارایی تا حدی مشخص رخ می‌دهد که ارزش دارایی‌های موجود در حساب سرمایه‌گذار دیگر قادر به پوشش بدهی‌ها نباشد. برای این که بهتر و دقیق‌تر بدانیم لیکويید شدن چیست و چگونه رخ می‌دهد، به توضیح بیشتر عوامل مؤثر بر این فرآیند می‌پردازیم:
افت شدید قیمت دارایی‌ها
اولین مرحله در فرآیند لیکوئید شدن زمانی آغاز می‌شود که قیمت دارایی‌هایی که خریداری کرده‌اید، به‌شدت کاهش می‌یابد. در این مرحله، ارزش دارایی‌های شما به اندازه‌ای پایین می‌آید که دیگر قادر به پوشش دادن بدهی‌های ناشی از معامله با اهرم نیستید.
رسیدن به حد مارجین کال (Margin Call)
هنگامی که از اهرم در معاملات استفاده می‌کنید، اگر ضرر شما به حد معینی برسد، کارگزار یا پلتفرم معاملاتی «مارجین کال» ارسال می‌کند و از شما می‌خواهد که موجودی خود را افزایش دهید تا از لیکوئید شدن جلوگیری شود. در صورت عدم توانایی در افزایش موجودی، سیستم به صورت خودکار پوزیشن شما را می‌بندد و دارایی‌های شما را برای پوشش زیان می‌فروشد.
اجرای لیکوئید شدن (Liquidation)
اگر شما نتوانید موجودی حساب خود را افزایش دهید یا مارجین کال را برآورده کنید، سیستم به‌طور خودکار وارد عمل شده و دارایی‌های شما را می‌فروشد تا از ضرر بیشتر جلوگیری کند. این مرحله دقیقاً همان لیکوئید شدن است.
در این مرحله، دارایی‌هایی که در حساب شما موجود است (مانند بیت کوین یا اتریوم)، توسط پلتفرم فروخته می‌شود تا زیان‌های شما به حداقل برسد. هدف اصلی از لیکوئید شدن، جلوگیری از بیشتر شدن بدهی‌ها است. به عبارت دیگر، سیستم برای جلوگیری از اینکه ضررهای شما از موجودی حساب شما فراتر برود، دارایی‌ها را می‌فروشد.
بستن پوزیشن و تسویه بدهی
پس از اینکه پوزیشن شما به‌طور خودکار بسته شد، دارایی‌های موجود در حساب شما فروخته می‌شود و پول حاصل از فروش برای تسویه بدهی‌های شما استفاده می‌شود. در صورتی که دارایی‌های شما برای تسویه کامل بدهی کافی نباشد، ممکن است مجبور به پرداخت مابقی بدهی‌ها شوید.
چگونه از لیکویید شدن جلوگیری کنیم؟
برای اینکه بدانیم راه‌های جلوگیری از لیکوئید شدن چیست، باید بدانید که استراتژی‌های مختلفی را برای مدیریت ریسک و محافظت از سرمایه خود در برابر نوسانات شدید بازار به دقت پیاده‌سازی کنید. این فرآیند نیازمند درک درست از بازار است، به‌ویژه بازارهای پرنوسان مانند ارز دیجیتال. در ادامه به بررسی روش‌هایی می‌پردازیم که در جلوگیری از لیکویید شدن مؤثر هستند:
مطالعه کنید: دارایی تحت مدیریت یا AUM چیست
مدیریت صحیح ریسک
میزان ریسک پذیری شما در معاملات، تأثیر مستقیمی بر احتمال لیکوئید شدن دارد. سرمایه‌گذاری در بازارهای پرریسک مانند ارزهای دیجیتال، به ویژه با استفاده از اهرم، احتمال لیکوئید شدن را افزایش می‌دهد. بنابراین، مدیریت ریسک و استفاده هوشمندانه از اهرم برای جلوگیری از این وضعیت بسیار حائز اهمیت است. هرچه میزان سرمایه‌گذاری و سطح ریسک شما بیشتر باشد، احتمال وقوع لیکویید شدن نیز بیشتر می شود.
استفاده از استاپ لاس (Stop Loss)
اگر شما در مدیریت ریسک ضعیف عمل کنید و هیچ‌گونه استاپ لاس یا مدیریت مناسبی برای جلوگیری از ضرر نداشته باشید، احتمال لیکوئید شدن شما بسیار بیشتر خواهد بود. استاپ لاس یک دستور خودکار است که شما برای معامله خود تنظیم می‌کنید تا در صورت رسیدن قیمت به حد مشخصی، پوزیشن شما به طور خودکار بسته شود. هدف از این ابزار، محدود کردن ضررها و جلوگیری از زیان‌های بیشتر است.
نظارت مداوم بر بازار
بازارهای ارز دیجیتال به دلیل نوسانات زیاد نیاز به نظارت دقیق دارند. برای جلوگیری از لیکوئید شدن، شما باید به طور مداوم وضعیت بازار را بررسی کنید و در صورت لزوم تصمیمات خود را تغییر دهید. ابزارهایی مانند نرم‌افزارهای تحلیل بازار و سیستم‌های هشدار قیمتی می‌توانند به شما کمک کنند تا در صورت بروز تغییرات بزرگ، اقدام کنید.
آگاهی از شرایط بازار و اخبار اقتصادی
درک تغییرات و روندهای کلی بازار می‌تواند به شما کمک کند تا تصمیمات بهتری بگیرید. اخبار اقتصادی، تغییرات قوانین، نوسانات بازارهای جهانی و حتی حوادث سیاسی می‌توانند بر قیمت ارزهای دیجیتال تأثیر زیادی داشته باشند. برای جلوگیری از لیکوئید شدن، شما باید از روندهای بازار و اخبار مربوطه به‌طور دقیق و به‌روز مطلع باشید.
تفاوت ورشکستی با لیکویید شدن چیست؟
برخی از افراد لیکوئید شدن را با ورشکستگی مقایسه می‌کنند. اما این دو مفهوم تفاوت‌های اساسی دارند. ورشکستگی معمولاً به معنای از دست دادن تمام دارایی‌های یک فرد یا شرکت است، در حالی که لیکوئید شدن تنها به از دست دادن سرمایه‌ای که در یک معامله خاص استفاده شده است، اشاره دارد. و باید در نظر داشت که ورشکستگی وضعیت مالی کلی یک فرد یا شرکت است اما لیکویید شدن معمولا در معاملات اهرمی و بازارهای مالی اتفاق می‌افتد. در این بخش تفاوت‌های اصلی بین لیکویید شدن و ورشکستگی را بررسی می‌کنیم:
| ویژگی | لیکوئید شدن | ورشکستگی |
|---|---|---|
| ماهیت | خودکار و موقت | قانونی و دائمی |
| هدف | جلوگیری از ضرر بیشتر | تسویه بدهی‌ها و توقف فعالیت‌ها |
| نتیجه | از دست دادن بخشی از دارایی‌ها | از دست دادن تمامی دارایی‌ها |
| فرآیند قانونی | ندارد | تحت نظارت دادگاه |
| تأثیر بر دارایی | ممکن است بخشی از دارایی‌ها حفظ شود | تمامی دارایی‌ها فروخته می‌شود |
| تأثیر بر آینده مالی | می‌توان دوباره شروع کرد | تأثیرات بلندمدت و محدودیت در دریافت اعتبار |
سخن پایانی
در این مقاله متوجه شدیم که لیکوئید شدن چیست و چگونه اتفاق می‌افتد. لیکویید شدن یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی است که معامله‌گران، به ویژه در بازارهای پرنوسان مانند ارزهای دیجیتال، با آن مواجه می‌شوند. این اتفاق می‌تواند در عرض چند دقیقه سرمایه شما را به خطر بیندازد، اما خوشبختانه با آگاهی و مدیریت صحیح ریسک، می‌توان از آن جلوگیری کرد. استفاده از اهرم‌های معقول، تعیین حد ضرر و نظارت مداوم بر بازار از جمله راه‌کارهایی هستند که به شما کمک می‌کنند تا از لیکوئید شدن دور بمانید.
به یاد داشته باشید که معاملات اهرمی مانند یک شمشیر دو لبه هستند: هم می‌توانند سودهای بزرگی به همراه داشته باشند و هم می‌توانند منجر به از دست دادن سرمایه شما شوند. معاملات اهرمی نیاز به دانش و تجربه کافی دارند و برای افراد تازه‌کار ممکن است خطرناک باشند. بنابراین، همیشه با دانش کافی و برنامه‌ریزی دقیق وارد این معاملات شوید و هرگز بیش از حد توان خود ریسک نکنید. با رعایت این اصول، می‌توانید در بازار ارزهای دیجیتال به موفقیت برسید و از سرمایه خود محافظت کنید.
لیکویید شدن در ارز دیجیتال به معنای فروش خودکار دارایی‌های دیجیتال شما توسط صرافی یا پلتفرم معاملاتی برای پوشش ضرر و جلوگیری از بدهی بیشتر است.
لیکوئید شدن زمانی اتفاق می‌افتد که سرمایه معامله‌گر به حدی کاهش یابد که دیگر قادر به پوشش زیان‌های احتمالی نباشد و صرافی یا کارگزار برای جلوگیری از ضرر بیشتر، دارایی‌های وی را می‌فروشد.
