محاسبه قیمت طلا دقیقا چگونه انجام می‌شود؟ این سوالی است که هنگام خرید یا فروش طلا، برای کسانی که با نحوه محاسبه آن آشنایی ندارند، پیش می‌آید. چه قصد خرید طلای زینتی داشته باشید، چه بخواهید طلای دست دوم خود را بفروشید یا به فکر سرمایه‌گذاری باشید، احتمالا با پیچیدگی‌های بازار طلا روبرو شده‌اید. اصطلاحاتی مانند عیار، طلای آب شده، اجرت ساخت و تفاوت قیمت طلای نو و کهنه می‌تواند گیج‌کننده باشد.
در این مقاله، فرمول‌ها و نحوه محاسبه قیمت طلا را توضیح می‌دهیم. یا این هدف که شما با آگاهی کامل و اطمینان خاطر، در بازار طلا برای خرید، فروش یا سرمایه‌گذاری اقدام کنید و معامله‌ای درست انجام دهید.
فاکتورهای اصلی محاسبه قیمت طلا
اگر اصول اولیه محاسبه قیمت طلا را بدانید، تعیین ارزش طلایی که دارید، کار چندان پیچیده و دشواری نیست. در واقع، شما فقط به دانستن سه اطلاعات کلیدی وزن، عیار، قیمت لحظه‌ای نیاز دارید.
- وزن: عامل اصلی در محاسبه ارزش طلا، وزن دقیق آن است که باید با ترازوی دقیق اندازه‌گیری شود. واحد رایج وزن در ایران «گرم» است.هرچند از «اونس تروا» نیز استفاده می‌شود. دقت در این اندازه‌گیری برای محاسبه صحیح ارزش نهایی، اهمیت بالایی دارد.
- خلوص یا عیار: طلایی که ما به صورت زیورآلات یا سکه می‌بینیم، طلای خالص نیست، بلکه آلیاژی از طلا با فلزات دیگر است. عیار یا درصد خلوص، نشان می‌دهد که چه مقدار از وزن کل قطعه، طلای خالص است. این خلوص با واحد عیار، مثل ۱۸ عیار، ۲۱ عیار، ۲۲ عیار یا ۲۴ عیار که طلای خالص است، یا به صورت درصد یا عددی مانند ۷۵۰ برای ۱۸ عیار، ۹۰۰ برای سکه‌ها، ۹۱۶ برای ۲۲ عیاربیان می‌شود. هرچه عیار بالاتر باشد، ارزش هر گرم طلا بیشتر است.
- قیمت لحظه‌ای: قیمت طلا به عنوان یک کالای جهانی، پیوسته در بازارهای داخلی و بین‌المللی نوسان دارد. قیمت لحظه‌ای (اسپات)، نرخ هر واحد طلا مانند گرم ۱۸ عیار یا اونس جهانی، دقیقا در زمان محاسبه یا معامله است و به عنوان مبنای اصلی برای تعیین ارزش طلا به کار می‌رود.
محاسبه طلا دست دوم
یکی از دلایل خرید طلای دست دوم برای بسیاری از افراد، این است که «اجرت ساخت» در پرداخت هزینه این طلا جایی ندارد. وقتی شما قصد خرید طلای دست دوم از یک طلافروشی را دارید، در واقع دارید طلایی را می‌خرید که قبلا استفاده شده و دوباره به چرخه فروش بازگشته است. اما سوال اینجاست که طلافروش چطور محاسبه قیمت طلا دست دوم را انجام می‌دهد؟
- محاسبه قیمت خرید طلای دست دوم از فروشنده:
قیمت نهایی طلای دست دوم = (وزن دقیق طلا به گرم × قیمت روز ۱ گرم طلای ۱۸ عیار) + سود فروشنده
در محاسبه قیمت نهایی خرید طلای دست دوم، ابتدا وزن دقیق طلا با ترازو مشخص شده و در قیمت روز مبنای هر گرم طلای ۱۸ عیار ضرب می‌شود. سپس، مبلغ یا درصدی به عنوان سود فروشنده به این حاصل‌ضرب اضافه می‌گردد که این سود معمولا به مراتب کمتر از اجرت ساخت طلای نو است. به همین دلیل، طلای دست دوم گزینه محبوبی برای کسانی است که بیشتر به جنبه سرمایه‌گذاری طلا اهمیت می‌دهند. البته باید توجه کنید که این فرمول برای خرید طلای دست دوم است و نحوه محاسبه قیمت فروش آن متفاوت است.
روش محاسبه قیمت طلا ۱۸ عیار
در بازار طلای ایران، استاندارد رایج، طلای ۱۸ عیار است. همانطور که بالاتر اشاره کردیم، مبنای اصلی قیمت‌گذاری و کلیه محاسبات مرتبط با طلا در ایران، «قیمت روز ۱ گرم طلای ۱۸ عیار» است. این نرخ، که معمولا بر تابلوهای واحدهای صنفی طلا درج می‌شود، به صورت روزانه بر اساس نوسانات قیمت جهانی انس طلا و نرخ ارز داخلی تعیین و توسط اتحادیه طلا و جواهر یا مراجع معتبر اعلام می‌گردد.
- روش محاسبه ارزش خام یک قطعه طلای ۱۸ عیار (بدون در نظر گرفتن هزینه اجرت ساخت):
قیمت خام طلای ۱۸ عیار = وزن طلا (به گرم) × قیمت روز ۱ گرم طلای ۱۸ عیار
این قیمت پایه، نقطه شروع تمام محاسبات دیگر است. چه بخواهید طلای نو بخرید چه طلای دست دوم، یا قصد خرید طلای ابشده برای سرمایه‌گذاری را داشته باشید، به این عدد نیاز خواهید داشت.
نحوه محاسبه قیمت طلا آب شده
طلای آب شده، همانطور که از نام آن پیداست، حاصل ذوب کردن انواع مصنوعات طلای کارکرده، شکسته یا متفرقه است. عیار طلای آبشده در بازار ایران غالبا نزدیک به ۱۸ است که توسط آزمایشگاه‌های معتبر ری‌گیری می‌شود و بر روی قطعه یا در فاکتور قید می‌گردد. از آنجا که این طلا فاقد هرگونه اجرت ساخت یا ارزش افزوده طراحی است، قیمت آن بسیار نزدیک به ارزش ذاتی طلای موجود در آن است. به همین دلیل عمدتا در بین فعالان بازار یا برای حفظ ارزش سرمایه خریداری می‌شود.
- نحوه محاسبه قیمت طلا آبشده:
قیمت طلای آبشده = وزن (گرم) × قیمت روز هر گرم طلا (بر اساس عیار دقیق)
محاسبه قیمت طلای ۲۲ عیار و ۲۱ عیار
گرچه طلای ۱۸ عیار در ایران متداول‌تر است، اما ممکن است با طلاهایی با عیار ۲۲ (خلوص ۹۱۶ یا ۹۱.۶٪) یا ۲۱ (خلوص ۸۷۵ یا ۸۷.۵٪) نیز مواجه شوید. محاسبه قیمت این طلاها بر اساس تبدیل عیار صورت می‌گیرد. دقیق‌ترین روش، استفاده از قیمت پایه ۱ گرم طلای ۲۴ عیار است که از نرخ اونس جهانی و قیمت دلار به دست می‌آید.
برای محاسبه قیمت هر گرم طلا با عیار مشخص، کافیست قیمت ۱ گرم طلای ۲۴ عیار را در نسبت خلوص آن ضرب کنیم:
- روش محاسبه قیمت طلای ۲۱ و ۲۲ عیار:
مظنه ۱ گرم طلای ۲۲ عیار (۹۱۶) = قیمت ۱ گرم طلای ۲۴ عیار × ۰.۹۱۶
قیمت ۱ گرم طلای ۲۱ عیار (۸۷۵) = قیمت ۱ گرم طلای ۲۴ عیار × ۰.۸۷۵
- روش جایگزین، با دقت کمتر: می‌توان قیمت این عیارها را با تناسب از قیمت طلای ۱۸ عیار نیز به دست آورد:
نرخ ۱ گرم طلای X عیار = (قیمت ۱ گرم طلای ۱۸ عیار / ۷۵۰) × عیار X
نکته مهم: این فرمول‌ها قیمت طلای خام با عیار مربوطه را نشان می‌دهند. در صورتی که این طلا به صورت زیورآلات باشد، هزینه‌های دیگری نظیر اجرت ساخت، سود فروشنده و مالیات بر ارزش افزوده نیز مشابه طلای ۱۸ عیار به قیمت نهایی اضافه خواهد شد.
روش محاسبه قیمت طلا با انس جهانی
تا به اینجای مقاله،چندین بار به قیمت رو ز طلا اشاره کردیم. این قیمت دقیقا از کجا می‌آید؟ ریشه اصلی قیمت‌گذاری طلا در تمام دنیا، قیمت هر اونس تروا (Troy Ounce) طلا در بازارهای جهانی است که به دلار آمریکا اعلام می‌شود. این قیمت جهانی یا اسپات (Spot Price)، نرخ لحظه‌ای طلا در بازارهای بین‌المللی است. اونس تروا چیست؟ واحد سنتی اندازه‌گیری وزن فلزات گران‌بها است که معادل تقریبا ۳۱.۱۰۳۵ گرم است.
برای تبدیل این قیمت جهانی به قیمت هر گرم طلا در ایران، دو عامل کلیدی دیگر دخیل هستند: نرخ برابری دلار در بازار آزاد و عیار طلای مورد نظر. هرچند قیمت نهایی در بازار داخلی علاوه بر موارد ذکر شده، ممکن است تحت تاثیر نرخ تورم و شرایط کلی اقتصادی کشور نیز قرار بگیرد.
- محاسبه قیمت پایه ۱ گرم طلا:
طلای ۲۴ عیار (خالص):
قیمت ۱ گرم (تومان) = (قیمت جهانی ۱ اونس به دلار ÷ ۳۱.۱۰۳۵) × نرخ روز دلار
به این ترتیب، ابتدا قیمت دلاری هر گرم طلای خالص محاسبه و سپس به تومان تبدیل می‌شود.
طلای ۱۸ عیار:
قیمت ۱ گرم (تومان) = قیمت محاسبه‌شده ۱ گرم طلای ۲۴ عیار × ۰.۷۵
بعد از محاسبه قیمت طلا با انس جهانی، ممکن است برای شما هم سوال شود که چرا این قیمت با قیمت تابلو طلافروشی‌ها تفاوت دارد. به این دلیل که قیمت حاصل از محاسبه ما، قیمت نظری و پایه طلای خام است. قیمت نهایی در بازار داخلی تحت تأثیر عوامل زیر است:
- هزینه‌های واردات و ضرب (برای شمش و سکه)
- عرضه و تقاضای داخلی
- هزینه‌های تسویه و کارمزد بنکداری
- سیاست‌های بانک مرکزی
نحوه محاسبه قیمت طلا با اجرت
جرت ساخت، یکی از مفاهیم کلیدی در قیمت‌گذاری طلا است که گاهی موجب ابهام می‌شود. این هزینه، فقط به طلای نو تعلق دارد، در واقع دستمزد و هزینه فرآیند تبدیل طلای خام به یک قطعه زینتی توسط سازنده است و به قیمت پایه طلا افزوده می‌شود.
میزان اجرت ساخت ثابت نیست و به عواملی مانند پیچیدگی طرح و ساخت (مثلا کارهای دست‌ساز یا جواهرنشان)، برند سازنده و سیاست‌های فروشنده بستگی دارد.
- نحوه ی محاسبه ی قیمت طلا با اجرت:
اجرت در قیمت نهایی: قیمت قبل از سود و مالیات = (وزن × قیمت روز ۱ گرم طلا) + اجرت ساخت
تومانی: مبلغی ثابت به ازای هر گرم: کل اجرت = وزن طلا × مبلغ اجرت هر گرم
درصدی: درصدی از ارزش روز طلای خام قطعه (مثلا ۱۵ درصد): کل اجرت = (وزن × قیمت روز ۱ گرم طلا) × درصد اجرت
باید توجه داشته باشید که اجرت ساخت، هزینه‌ای است که هنگام فروش طلا به شما بازگردانده نمی‌شود. فروشنده تنها ارزش طلای خام آن را بر اساس وزن و عیار محاسبه می‌کند.
نحوه محاسبه قیمت طلا هنگام فروش
یکی از پرتکرارترین سوالات این است که وقتی طلای نو، یا دست دوم خود را به طلافروش می‌فروشیم، قیمت آن چگونه محاسبه می‌شود؟ آیا همان پولی که برای خرید داده‌ایم را پس می‌گیریم؟ خیر! ارزش‌گذاری طلای شما تنها، بر مبنای طلای خام موجود در قطعه و بر اساس «قیمت خرید» روز انجام می‌گیرد.
توجه داشته باشید که قیمت خرید طلا توسط طلافروش، معمولا اندکی پایین‌تر از قیمت فروش اعلام شده بر روی تابلو است تا حاشیه سود معامله برای طلافروش لحاظ شود.
- روش محاسبه قیمت:
مبلغ دریافتی = وزن طلا (به گرم) × قیمت روز خرید ۱ گرم طلای ۱۸ عیار (توسط طلافروش)
بیشتر بخوانید: این روزها طلا بخریم یا بفروشیم؟
نحوه محاسبه قیمت طلا انلاین
امروزه ابزارهای آنلاین متعددی سرعت محاسبه قیمت طلا را بیشتر کرده‌اند. این پلتفرم‌ها مانند Tala.ir در ایران، یا World Gold Council، با دریافت داده‌های لحظه‌ای شامل قیمت جهانی هر اونس طلا و نرخ ارز، و با استفاده از فرمول‌های استاندارد، قیمت هر گرم طلا برای عیارهای مختلف را به سرعت محاسبه و نمایش می‌دهند.
سرعت، سهولت دسترسی و امکان مقایسه قیمت انواع طلا از مزایای اصلی این ابزارها است. با این حال، باید توجه داشت که قیمت‌های نمایش داده شده غالبا قیمت خام طلاست و هزینه‌هایی نظیر اجرت ساخت، سود فروشنده یا مالیات (برای طلای نو) را در بر نمی‌گیرد. همچنین، ممکن است تفاوت‌های جزئی با قیمت‌های بازار فیزیکی وجود داشته باشد.
روش محاسبه قیمت طلا هنگام خرید
هنگام خرید طلای نو، قیمت نهایی تنها بر اساس وزن و قیمت روز طلا تعیین نمی‌شود، بلکه عوامل دیگری نیز در آن دخیل هستند.
- فرمول محاسبه قیمت طلا نو:
قیمت نهایی = (ارزش طلای خام + اجرت ساخت) + سود فروشنده + مالیات بر ارزش افزوده
در این فرمول، ارزش طلای خام برابر است با وزن طلا (گرم) × قیمت روز هر گرم طلای ۱۸ عیار. علاوه بر این، اجرت ساخت که دستمزد سازنده است و می‌تواند به صورت مبلغ ثابت برای هر گرم یا درصدی از قیمت خام تعیین شود، به این مبلغ اضافه می‌شود. در نهایت، سود فروشنده که معمولا حدود ۷٪ است و به مجموع قیمت خام و اجرت افزوده می‌شود، و مالیات بر ارزش افزوده به نرخ ۹٪ که بر اجرت ساخت و سود فروشنده تعلق می‌گیرد، به قیمت نهایی اضافه می‌شوند.
سخن پایانی
بازار طلا با اصطلاحات و محاسبات خاص خود ممکن است در ابتدا گیج‌کننده به نظر برسد. با این حال، همانطور که در این مقاله با هم بررسی کردیم، با درک عوامل اصلی تعیین‌کننده قیمت و آشنایی با فرمول‌های محاسبه قیمت طلا، می‌توان با دید بازتر و اطمینان بیشتری در این بازار خرید و فروش یا سرمایه‌گذاری کرد. توصیه نهایی این است که همواره قبل از انجام هرگونه معامله، از منابع معتبر قیمت روز طلا را استعلام کنید. در صورت خرید طلای نو، به اجرت ساخت و مالیات بر ارزش افزوده نیز توجه ویژه‌ای داشته باشید. دریافت فاکتور رسمی و شفاف از فروشنده نیز از مواردی است که باید به آن توجه کنید.
