تورم نقطه به نقطه چیست ؛ محاسبه، فرق آن با تورم سالانه

افزایش ادامه‌دار تورم نقطه به نقطه در کشورمان، از پرتکرارترین تیترهای روزنامه‌ها و رسانه‌های خبری امروزی است که بسیاری از ما بارها نام آن را شنیده‌ایم. از داده‌های تورمی که برای تخمین وضعیت افزایشی یا کاهشی تورم در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اما بااین‌وجود، تابه‌حال شده است که از خودتان پرسید تورم نقطه به نقطه چیست؟ این معیار چگونه محاسبه می‌شود و فرق آن با تورم سالانه در چیست؟ اگر به این سوالات بارها فکر کرده‌اید، این مطالعه برای شما نگارش شده است.

در این مقاله سعی می‌کنیم به زبان ساده این مفهوم را به همراه فرمول محاسبه و تفاوت‌های آن با سایر داده‌های تورمی را شرح دهیم. پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی با این داده تورمی مهم و ارزشمند تا انتهای این مقاله همراه ما بوده و برای ادامه‌یافتن زنجیره دانش و آگاهی این مقاله را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.

تورم نقطه به نقطه چیست؟

تورم نقطه به نقطه (Point-to-Point Inflation) به زبان ساده، به مقدار تغییرات تورم (به طور معمول ماهانه) نسبت به همان ماه در سال گذشته اشاره دارد که با تخمین افزایش یا کاهش آن توسط کارشناسان و اقتصاددانان، وضعیت اقتصادی یک کشور در ماه‌های متوالی محاسبه می‌شود.

اگر بخواهیم به‌صورت تخصصی‌تر درباره این نرخ صحبت کنیم، این مفهوم یعنی (Point-to-Point Inflation) به مقایسه قیمت کالاها، خدمات، شاخص‌های قیمت مصرف‌کننده و… در یک ماه خاص با قیمت‌های همان ماه در سال قبل می‌پردازد.

 برای مثال، اگر بخواهیم تورم شهریور ۱۴۰۳ را محاسبه کنیم، قیمت‌ها را با شهریور ۱۴۰۲ مقایسه می‌کنیم. این روش برخلاف تورم سالانه، میانگین تغییرات در طول سال را در نظر نمی‌گیرد و تصویری فوری از نوسانات قیمتی ارائه می‌دهد که برای تخمین تورم بسیار کارآمدتر است.

با این توضیحات اگر تورم نقطه به نقطه در ماه خاصی نسبت به همان ماه در سال قبل افزایش یابد، به این معنی است که تورم افزایش داشته و در با در کنار هم گذاشتن تورم نقطه به نقطه ماه‌های مختلف سال نسبت به سال قبلی، روند کاهشی یا افزایش تورم به‌صورت الگو قابل‌مطالعه و درک بهتری بدل می‌شود.

 محاسبه تورم نقطه به نقطه

محاسبه تورم نقطه به نقطه طبق توضیحات فوق، بسیار آسان است و امروزه به طور معمول از شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) برای تخمین این معیار استفاده می‌شود. در واقع مقدار تغییرات شاخص قیمت مصرف‌کننده در ماهی خاص نسبت به همان ماه در سال قبل تخمین زده می‌شود.

در نتیجه فرمول محاسبه تورم نقطه به نقطه به‌صورت زیر است:

(شاخص CPI ماه جاری – شاخص CPI ماه مشابه سال گذشته) ÷ شاخص CPI ماه مشابه سال گذشته × ۱۰۰

با نگاهی به فرمول محاسبه این معیار تورمی، مشخص است که این داده تورمی مقدار تغییرات تورمی را در ماه‌های مشابه اندازه‌گیری می‌کند و طبق فرمول به‌صورت درصدی افزایش یا کاهش خواهد یافت. در نتیجه، می‌توانیم این‌گونه تفسیر کنیم که افزایش تورم نقطه به نقطه به‌صورت مداوم نشان از خطر رکود اقتصادی و کاهش آن بیانگر کاهش تورم کشور و شاخص قیمت مصرف‌کننده است.

تفاوت تورم نقطه به نقطه و نرخ تورم سالانه

تفاوت تورم نقطه به نقطه و نرخ تورم سالانه، اگر به فرمول محاسبه و منطق هر کدام نگاه کنیم، بسیار بارز است. زیرا تورم نقطه به نقطه بر مبنای نرخ تورم ماهانه نسبت ماه مشابه در سال گذشته و نرخ تورم سالانه از طریق میانگین نرخ تورم ۱۲ ماه سال محاسبه می‌شود.

باتکیه‌بر این مفهوم، کاملاً بدیهی است که تفاوت قابل‌توجهی میان این دو نرخ تورمی وجود داشته باشد. بااین‌وجود هر دو از مهم‌ترین آمارهای اقتصادی برای دولت، بانکداری و سیاست‌گذاران برای کنترل تورم، تخمین قدرت بازار کار و رشد اقتصادی کشور هستند.

به‌عنوان‌مثال، اگر قیمت‌ها در دی ۱۴۰۳ نسبت به دی ۱۴۰۲، ۱۵٪ افزایش یابد، اما در طول سال نوسانات زیادی داشته باشد، تورم نقطه به نقطه عدد ۱۵٪ را نشان می‌دهد. اما تورم سالانه ممکن به دلیل میانگین‌گیری نرخ‌های تورم ۱۲ماهه، عدد متفاوتی باشد.

عوامل تأثیرگذار بر تورم نقطه به نقطه

عوامل تأثیرگذار بر تورم نقطه به نقطه، می‌تواند دامنه گسترده‌ای داشته باشد. زیرا این داده تورمی که به‌صورت معمول باتکیه‌بر تغییرات شاخص قیمت مصرف‌کننده محاسبه می‌شود، به این شاخص تورمی وابسته بوده و مطابق آنچه که در اقتصاد یاد می‌شود، بخش‌های مختلف اقتصاد می‌تواند اثر دومینووار روی هم‌دیگر داشته باشند.

بااین‌حال تغییرات شاخص قیمت مصرف‌کننده به‌خودی‌خود به عملکرد دولت و سیاست‌های وی برای مهار تورم بستگی دارد و عملکرد بازار کار، مقدار دستمزدها و نقدینگی پولی کشور نیز می‌توانند بر این معیار تأثیر خود را بگذارند.

در نتیجه، عوامل تأثیرگذار متعددی را می‌توانیم برای تورم نقطه به نقطه مثال بزنیم که باعث افزایش یا افت این داده نسبت به سال گذشته خواهد شد. بااین‌وجود، طبق نظر اقتصاددانان برای درک بهتر الگو تورمی و عملکرد چرخه اقتصادی کشور، باید این معیار به‌صورت پله به پله یا ماه‌به‌ماه مطالعه و بررسی شود.

چگونه می‌توان تورم نقطه به نقطه را کنترل کرد؟

راه‌های مختلفی از سوی دولت‌ها برای مهار یا کنترل تورم نقطه به نقطه وجود دارد که بسیاری از آنها به نسبت شرایط اقتصادی، سیاست‌های اقتصادی دولت، وضعیت بازار کسب‌وکار و حتی ترازهای بانک مرکزی اتخاذ می‌شود.

برای مثال، یکی از اصلی‌ترین دلایل افزایش این نوع تورم، افزایش چشمگیر نقدینگی پول رایج کشورها است که با افزایش عرضه پول در گردش و تقاضا بازار، باعث افزایش قیمت مصرف‌کننده، خدمات و کالاها می‌شود.

از جهتی دیگر دسترسی سخت‌تر کسب‌وکارها و تولیدی‌ها برای فراهم‌کردن مواد اولیه و یا تعرفه‌های مالیاتی سنگین برای واردکردن آنها می‌تواند منجر به افزایش قیمت تولید کالاها و در نتیجه قیمت مصرف‌کننده شود که در این سناریو با افزایش قیمت کالاها، سبد خانوارها کوچک‌تر و تورم افزایش شدیدی می‌یابد. 

در وهله بعدی، اقدامات مهمی باید از سوی دولت برای مهار تورم نقطه به نقطه و تورم سالانه کشورها صورت گیرد که تنظیم نرخ بهره برای کنترل تقاضا و کاهش هزینه‌های غیرضروری بودجه کشور از اولیه‌ترین اقدامات اجرایی هستند.

سخن پایانی

تورم نقطه به نقطه از سری داده‌های تورمی حائز اهمیتی است که در کشورمان ایران به‌صورت متداوم در حال افزایش و شکست رکوردهای قبلی است. در این مقاله سعی کردیم برای آشنایی شما با این داده اقتصادی، به مفهوم این داده و نحوه محاسبه آن بپردازیم.

نظر شما درباره تورم نقطه به نقطه چیست؟ به نظر شما دلیل اصلی افزایش این شاخص در کشورمان چیست؟ اگر این مقاله برای شما مفید واقع شده است، نظرات خود را به ما به اشتراک گذاشته و این مقاله را برای آشنایی دوستانتان با این نوع تورم ارسال کنید.