با تشدید چالش‌های اقتصادی در ایران، مفهوم رکود تورمی به یکی از مباحث داغ سرمایه‌گذاران و مردم تبدیل شده است. این پدیده ترکیبی از رکود اقتصادی و تورم بالا، پیامدهای گسترده‌ای بر بازارها و سرمایه‌گذاری‌ها دارد که علاوه بر تضعیف اقتصاد کشورها، زندگی شهروندان را مختل می‌کند.
بدین جهت در مقاله امروز بلاگ الگوراک، به بررسی عمیق‌تر این مفهوم، دلایل ساختاری شکل‌گیری رکود تورمی در ایران، تأثیرات بر بخش‌های مختلف و راهکارهای هوشمندانه برای سرمایه‌گذاری در این شرایط می‌پردازیم که می‌تواند راهنمای مناسبی برای شما در شرایط کنونی اقتصاد ایران باشد.
رکود تورمی چیست؟
رکود تورمی (Stagflation) وضعیتی است که در آن کاهش رشد اقتصادی (رکود) همراه با افزایش سریع قیمت‌ها (تورم) رخ می‌دهد. این پدیده مغایر با نظریه‌های کلاسیک اقتصادی است که معمولاً رکود را با کاهش تورم مرتبط می‌دانند.
مکانیسم شکل‌گیری رکود تورمی اغلب ناشی از شوک عرضه (مانند افزایش هزینه‌های تولید) است که هم‌زمان با کاهش تقاضای کل، اقتصاد را در دام رکود و تورم گرفتار می‌کند که رشد اقتصادی منفی یا نزدیک به صفر، نرخ تورم دورقمی، افزایش نرخ بیکاری، و کاهش مصرف خانوارها از دیگر نشانه‌های رکود تورمی هستند.
به‌عنوان‌مثال می‌توانیم از بحران نفتی دهه ۱۹۷۰ در آمریکا صحبت کنیم که با افزایش قیمت نفت، تولید کاهش یافت و تورم به ۱۴٪ رسید و کشور آمریکا را رکود تورمی بزرگی قرارداد که تا به امروز داده‌ها و آمارهای این رکود بزرگ برای جلوگیری از رکودهای اقتصادی دیگر بررسی می‌شود.
مقاله مرتبط: تاثیر رکود تورمی بر رمزارزها
دلایل بروز رکود تورمی در اقتصاد ایران
دلایل بروز رکود تورمی در اقتصاد ایران، ریشه در عوامل اقتصادی و بنیادی متعددی دارد که تا به امروز باعث تضعیف اقتصاد کشور، کاهش ارزش پول واحد کشور و افزایش افسارگسیخته تورم شده‌اند. در بخش زیر به‌صورت مفصل به‌تمامی این عوامل اقتصادی مهم اشاره می‌کنیم:
۱. تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های تجاری:
تحریم‌های مالی و بانکی (مانند قطع ارتباط با SWIFT) دسترسی به ارز خارجی را برای تبادلات برون‌مرزی محدود کرده و واردات کالاهای اساسی و مواد اولیه برای تولید را مختل کرده است. کاهش صادرات نفت از ۲.۵ میلیون بشکه در روز (پیش از تحریم‌های ۲۰۱۸) به زیر ۵۰۰ هزار بشکه، نمونه بارزی از این معضل بزرگ برای اقتصاد ایران است.
۲. سیاست‌های پولی و مالی ناکارآمد:
چاپ پول بدون پشتوانه: نقدینگی از ۱,۵۰۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۳ به بیش از ۶,۰۰۰ هزار میلیارد تومان در ۱۴۰۲ رسیده است و دولت برای جبران کسر بودجه به استقراض از بانک مرکزی روی آورده که به افزایش پایه پولی و تورم دامن زده است.
۳. کاهش بهره‌وری و مشکلات تولید داخلی:
- فرسودگی تجهیزات صنعتی: سن ماشین‌آلات در برخی صنایع به ۳۰ سال می‌رسد.
- خروج سرمایه‌گذاران خارجی به دلیل ریسک بالا و نبود ثبات قوانین.
- تحریم فناوری‌های نوین مانند محدودیت در واردات قطعات خودرو یا دارو.
۴. نوسانات ارزی و سوداگری:
افزایش نرخ دلار از ۳,۰۰۰ تومان در سال ۱۳۹۶ به بیش از ۹۰,۰۰۰ تومان در ۱۴۰۳، هزینه واردات را افزایش داده و تورم وارداتی ایجاد کرده است که سهم ۳۰٪ بازار ارز غیررسمی در اقتصاد کشور، این بی‌ثباتی را تشدید می‌کند.
۵. ساختار نامتوازن اقتصاد:
وابستگی ۸۵٪ بودجه دولت به درآمدهای نفتی و نبود زیرساخت‌های اقتصادی برای تولید و ایجاد شغل، درحالی‌که کمتر از ۱۵٪ سهم سرمایه گذاری بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری کل کشور است.
تأثیر رکود تورمی بر بازارهای ایران
حال که با دلایل رکود تورمی در بازار ایران و عوامل اقتصادی که به این پدیده اقتصادی دامن می‌زنند، آشنا شده‌اید، نوبت به آن رسیده است که تأثیر رکود تورمی در بازار ایران را بررسی کرده و اثری که این اتفاق روی بازارها و سرمایه‌گذاری در آنها می‌گذارد را بررسی کنیم.
۱. بازار مسکن:
کاهش قدرت خرید خانوارها به دلیل تورم ۴۰٪ در کشورمان، در وهله اول تقاضای مؤثر بازار مسکن را کاهش داده است و از جهتی دیگر افزایش قیمت مصالح ساختمانی (مانند سیمان و آهن) که در دو سال گذشته بیش از ۱۰۰٪ افزایش‌یافته است، هزینه ساخت‌وساز را به سال‌به‌سال بیشتر می‌کند.
۲. بازار بورس و سهام:
فرار سرمایه به سمت دارایی‌های امن در طول سال‌های اخیر باعث کاهش بیش از ۲۰٪ شاخص کل بورس تهران در نیمه اول ۱۴۰۳ شده است که از دلایل اصلی کاهش و افت اساسی رشد اقتصاد کشور است. در چنین شرایطی، شرکت‌های وابسته به واردات (مانند خودرو) با افت سودآوری مواجه شده‌اند که بدهی گسترده شرکت‌های خودروسازی داخلی نیز گواهی بر این اتفاق است.
۳. بازار طلا و ارز:
در شرایط رکود تورمی در بازار ایران و افزایش بی‌سابقه قیمت دلار، طلا، سکه، طلای آب شده و به‌ویژه ارزهای دیجیتال که بهترین دارایی‌ها در این شرایط هستند، با رشد قیمت و تقاضا قابل‌توجهی از سوی فارسی‌زبانان مواجه شده‌اند که دارای امن و باارزش‌تری از سرمایه گذاری در بورس، کالا و سایر گزینه‌ها هستند.
طبق آخرین گزارش‌ها، باوجود ممنوعیت قانونی، حجم معاملات ریالی به ۱۰۰ میلیارد تومان روزانه می‌رسد که نشان از علاقه گسترده مردم به این دارایی‌ها دیجیتال و ضد تورمی می‌دهد.
۴. بازار مصرفی:
در بخش بازار مصرفی و هزینه‌های مصرفی در کشور، شاهد کاهش سبد خانوار بودیم که سهم خوراکی‌ها از هزینه خانوار به بیش از ۳۵٪ افزایش‌یافته است که نشان تأثیر شدید تورم بر کالای مصرفی خانوار می‌دهد.
آینده اقتصاد ایران در صورت تداوم رکود تورمی
آینده اقتصاد ایران در صورت تداوم رکود تورمی، بدون شک در وضعیت بحرانی‌تری از امروز تصور می‌شود و آمارهای اقتصادی مختلف امروزه نشان از پتانسیل سخت‌تر شدن شرایط رشد اقتصادی در سال‌های آینده می‌دهند.
با این اوصاف، کاملاً بدیهی است که برای فارسی‌زبانان بسیار ضروری به نظر می‌رسد که به سمت سرمایه گذاری اصولی و حساب شده رفته و برای آینده مالی خود برنامه‌ریزی کنند. در بخش زیر، بهترین گزینه‌های سرمایه گذاری و راهکارها در شرایط رکود تورمی بازار ایران اشاره می‌شود.
- سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ضد تورم
باتوجه‌به همبستگی مثبت طلا با تورم، خرید طلا و سکه، طلای آب شده گزینه ایدئالی به نظر می‌رسد. زیرا این دارایی‌ها در شرایط رکود تورمی در بازار ایران و جهان بهترین بازدهی را داشته و می‌توانند به‌عنوان ذخیره ارزش در بلندمدت عمل کنند.
از جهتی دیگر خرید دلار یا یورو از بازار رسمی (با ریسک کمتر) یا صندوق‌های ارزی و یا گزینه‌هایی بهتری مانند ارزهای دیجیتال معتبر می‌توانند از دیگر گزینه‌های مناسب امروزی برای شرایط رکود تورمی در بازار ایران باشند.
- صندوق های سرمایه گذاری معتبر:
سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری ارز دیجیتال، طلا، نقره و کالا می‌تواند از دیگر گزینه‌های پیش‌روی فارسی‌زبانان برای فرار از تورم و حفظ ارزش سرمایه باشند. گنجینه های سرمایه گذاری الگوراک که بسیار متنوع هستند از ارزهای دیجیتال، طلا، نقره و سایر دارایی‌ها برای تنوع‌بخشی و حفظ ارزش دارایی فارسی‌زبانان استفاده می‌کنند.
- تکنیک‌های مدیریت ریسک:
تکنیک‌های مدیریت ریسک در سرمایه گذاری شخصی مانند تنوع‌بخشی دارایی می‌تواند از دیگر موارد مهم برای مدیریت دارایی در شرایط رکود تورمی بازار ایران به شمار رود. ایجاد سبد سرمایه‌گذاری متنوع که ریسک کمتری دارد و یا خرید پلکانی (DCA) دارایی‌های با ارزشی مانند بیت کوین، بهترین تکنیک‌های امروزی هستند.
جمع‌بندی
سرمایه‌گذاری در شرایط رکود تورمی بازار ایران نیازمند تحلیل دقیق ریسک‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است. در این مقاله سعی کردیم به تعریف مختصر رکود تورمی، شرایط و دلیل رکود تورمی در ایران و نحوه سرمایه گذاری در این شرایط بپردازیم. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد.
نظر شما درباره شرایط رکود تورمی ایران چیست؟ به نظر شما کدام دارایی‌ها و چه نوع سرمایه گذاری می‌تواند بهترین بازده را در کشور ایران داشته باشد؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
