وعده انتخاباتـی دونالـد ترامـپ، رئیس‌جمهـور جدیـد ایـالات متحـده، بـرای اعمـال تعرفه‌هـای جهانـی بیـن ۱۰% تــا ۲۰% بـر تمامـی واردات، بـا امـکان افزایـش تـا ۶۰% بـر کالاهـای برخـی کشـورها ماننـد چیـن، نشـان‌دهنده گسسـتی اساســی از سیاســت‌های ســنتی تجــارت آزاد بــه ســمت رویکــردی حمایت‌گرایانــه اســت. ایــن سیاست تجاری ترامپ بــا هــدف حفاظـت از صنایـع داخلـی و کاهـش وابسـتگی بـه محصـولات خارجـی طراحـی شـده اسـت.
تعرفه جهانی به چه معناست؟
تعرفـه جهانـی، بـه معنـای مالیـات ثابتـی اسـت کـه بـر تمامـی کالاهـای وارداتـی، بـدون توجـه بـه مبـدأ آنهـا، اعمــال می‌شــود. در ایــن چارچــوب، تعرفــه ۱۰% تــا ۲۰% بــه ایــن معناســت کــه تمامــی محصــولات وارداتــی بــه ایــالات متحــده مشــمول ایــن هزینــه اضافــی خواهنــد شــد. بــرای کشــورهایی ماننــد چیــن، ایــن تعرفــه می‌توانــد تــا ۶۰% افزایــش یابــد.
آشنایی با سناریوهای حداقلی و حداکثری موسسه پیترسون
سناریوی حداکثری
در ایـن سـناریو فـرض بـر ایـن اسـت کـه تعرفـه‌ای درصـدی بـر کالاهای وارداتـی از چیـن اعمـال شـود و چیـن نیــز به‌طــور تلافی‌جویانــه تعرفه‌هــای مشــابهی بــر کالاهای آمریکایــی وضــع کنــد.
علاوه بر ایــن، تعرفــه‌ای ۱۰ درصــدی بــر تمامــی واردات از دیگــر کشــورهای شــریک تجــاری آمریــکا اعمــال خواهــد شــد و واکنش‌هــای تلافی‌جویانه از طـرف ایـن کشـورها نیـز صـورت می‌گیـرد. همچنیـن در ایـن سـناریو، اخـراج ۸.۳ میلیـون کارگـر مهاجـر غیرمجـاز و کاهـش استقلال فـدرال رزرو نیـز گنجانـده شـده اسـت.
سناریوی حداقلی
در ایــن ســناریو، تعرفه‌هــا بــر کالاهای وارداتــی از چیــن و دیگــر کشــورهای شــریک تجــاری آمریــکا اعمــال می‌شــود، امــا شــرکای تجــاری واکنشــی تلافی‌جویانه نشــان نمی‌دهنــد. در ایــن حالــت، تنهــا ۱.۳ میلیــون کارگــر غیرمجــاز اخــراج خواهنــد شــد و استقلال فــدرال رزرو کاهــش می‌یابــد.
هدف سیاست تجاری ترامپ چیست؟
از اهـداف اصلـی ایـن سیاسـت، حفاظـت از صنایـع داخلـی کشور از طریـق افزایـش هزینـه واردات کالاهـا است که به‌طــور قابل‌توجهــی هزینــه وارد کردن کالاهــای صادراتــی شــرکت‌های چینــی را در بــازار آمریــکا بـالا می‌بـرد. اعمال سیاست‌های وارداتـی، به جهت تشـویق مصرف‌کننـدگان و کسـب‌وکارها بـه خریـد محصـولات تولیـد داخـل، کاهـش کسـری تجـاری بـا کاهـش حجـم واردات و محـدود کـردن وابسـتگی بـه کالاهـای خارجـی، به ویـژه از کشـورهایی کـه به‌عنـوان رقبـا یـا تهدیـدات اسـتراتژیک تلقـی می‌شـوند، از دیگر اهداف سیاست تجاری ترامپ عنـوان شـده اسـت. بـا ایـن حـال، ایـن سیاسـت‌ها می‌تواننــد پیامدهــای اقتصــادی گســترده‌ای داشــته باشــند؛ از جملــه افزایــش قیمت‌هــا، اختلال در زنجیره‌هــای تأمیـن و تشـدید تنش‌هـای تجـاری جهانـی، کـه نیـاز بـه ارزیابـی دقیـق دارد.
این سیاست تجاری چگونه اعمال می‌شود؟
هنوز چنـدوچـون اجـرای سیاسـت‌هـای تعرفـه‌ای ترامـپ کاملا روشـن نیسـت. بـا این وجـود، مطالعـات روشـمند متعـددی در ایـن بـاره انجـام شـده اسـت. بـر مبنـای مطالعاتـی کـه تـا کنـون صـورت گرفتـه اسـت، پیامدهـای اعمـال چنیـن تعرفه‌هایـی چندوجهـی خواهـد بـود.
مطالعــات نشــان مــی‌دهنــد واردکننــدگان معمولا هزینه‌هــای اضافــی ناشــی از تعرفه‌هــا را بــه مصرف‌کننــدگان منتقــل می‌کننــد کــه بــه نوبــه خــود منجــر بــه افزایــش قیمــت کالاهــا و فشــارهای تورمــی در اقتصــاد می‌شــود. بسـیاری از صنایـع بـه زنجیره‌هـای تأمیـن جهانـی، بـرای تأمیـن قطعـات و مـواد اولیـه متکـی هسـتند؛ تعرفه‌هـای جهانـی می‌تواننـد ایـن زنجیره‌هـا را مختـل کـرده و هزینه‌هـای تولیـد را افزایـش دهند و حتی ممکـن اسـت باعـث تأخیـر در تولیـد شـوند.
کشـورهای هـدف ممکـن اسـت بـا اعمـال تعرفه‌هـای متقابـل بـر صـادرات آمریـکا پاسـخ دهنـد، اقدامـی کــه بــه کســب‌وکارهای آمریکایــی کــه بــه بازارهــای بین‌المللــی وابســته هســتند، آســیب می‌زنــد.
تأثیرات سیاست تجاری ترامپ چه خواهد بود؟
ارنی تدسچی (Ernie Tedeschi)، اقتصاددان ارشد کاخ سفید، خاطر نشان کرد اگرچـه ایـن تعرفه‌هـا ممکـن اسـت در کوتاه‌مـدت درآمـد دولـت را افزایـش دهنـد، اما زیان‌هــای اقتصــادی ناشــی از کاهــش تولیــد ناخالــص داخلــی و افزایــش هزینه‌هــا ایــن منافــع را خنثـی می‌کننـد.
او بـر پیچیدگـی اسـتفاده از تعرفه‌هـا به‌عنـوان ابـزار سیاسـتی تأکیـد کـرده و هشـدار می‌دهـد کـه هزینــه واقعــی ایــن سیاســت‌ها ممکــن اســت بیشــتر از آنچــه که پیش‌بینــی شــده، باشــد. تأثیـرات بـر اشـتغال نیـز متفـاوت اسـت؛ درحالیکـه مشـاغل در صنایـع محافظت‌شـده ممکـن اسـت حفـظ یـا ایجـاد شــوند، ســایر بخش‌هــا، به‌ویــژه آنهایــی کــه بــه صــادرات یــا واردات مــواد اولیــه وابســته هســتند، ممکــن اســت بــا کاهــش اشــتغال مواجــه شــوند.
علاوه‌بــر ایــن، کســب‌وکارها ممکــن اســت بــه دلیــل عــدم پیش‌بینی‌پذیــری سیاســت‌های تجــاری و احتمــال بــروز منازعــات تجــاری مـداوم، ســرمایه‌گذاری‌های خــود را بــه تأخیــر انداختــه یــا کاهـش دهنـد.
در ادامه تمامی این تأثیرات را کامل بررسی می‌کنیم:
تأثیرات سیاست تجاری ترامپ
تأثیر بر تولید ناخالص داخلی GDP
اعمـال تعرفه‌هـای جهانـی ۱۰ درصـدی احتمـالا تـا سـال ۲۰۲۶، منجـر بـه کاهـش ۰.۳۶ درصـدی تولیـد ناخالـص داخلـی واقعـی ایـالات متحـده خواهـد شـد. ایـن کاهـش بـه دلیـل افـت تقاضـا بـرای واردات و افزایـش هزینه‌هـای تولیـد ناشـی از گرانتـر شـدن کالاهـای خارجـی اسـت. در بلندمـدت، تولیـد ناخالـص داخلـی ایـالات متحـده به‌طـور نســبی بــا انتقــال تولیــد از تأمین‌کننــدگان خارجــی بــه داخلــی تثبیــت خواهــد شــد، امــا در نهایــت تــا ســال ۲۰۳۰ حدود ۰.۱% کمتر از سـطح پایـه خواهـد بـود.
پیش‌بینـی می‌شـود کـه تولیـد ناخالـص داخلـی ایـالات متحـده تـا سـال ۲۰۲۸ بین ۲.۸ تا ۹.۷ درصد کمتر از سطح پایه باشد. ایـن بدیـن معناسـت کـه اگـر رشـد اقتصـادی ایـالات متحـده از سـال ۲۰۲۵ تـا ۲۰۲۸ بـه‌طـور معمولـی ۱.۹% باشـد، در سـناریوی «حداکثـری» تـا سـال ۲۰۲۸، اقتصـاد آمریـکا نسـبت بـه ســال ۲۰۲۴ کوچکتــر خواهــد بــود.
تأثیرات سیاست تجاری ترامپ بر اشتغال
نرخ اشـتغال پـس از یـک افزایـش موقـت در سـال ۲۰۲۵، تـا سـال ۲۰۲۸ بیـن ۲.۷ تا ۹ درصد کمتر از سـطح پایـه خواهـد بـود. ایـن کاهـش تـا سـال ۲۰۴۰ همچنـان در حـدود ۰.۴ تـا ۳.۴ درصـد باقـی خواهـد مانـد.
کاهـش اشـتغال، عمدتـا ناشـی از اخـراج کارگـران مهاجـر غیرقانونـی اسـت کـه بـه فشـار بـر بـازار کار آمریکایی‌هـا منجـر می‌شـود. همچنیــن پیش‌بینــی می‌شــود اشــتغال در ایــالات متحــده بــه‌دلیــل کاهــش فعالیت‌هــای اقتصــادی و انقبــاض در بخش‌هایــی ماننــد تولیــد و کشــاورزی، ۰.۶ درصــد کاهــش یابــد.
در بلندمــدت، بــا افزایــش تولیــد داخلــی و ایجــاد شـغل‌های جایگزیـن بـرای کارگـران، ممکـن اسـت سـطح اشـتغال بـه وضعیـت پایـه بازگـردد، امـا ایـن بازگشـت احتمـال، مسـتلزم کاهـش دائمـی در دسـتمزدهای واقعـی خواهـد بـود.
تأثیرات بر تورم
در سـناریوی «حداکثـری»، تــورم تــا ســال ۲۰۲۶ بــه اوج ۴.۱ تــا ۷.۴ % بالاتــر از ســطح پایــه خواهــد رســید و در درازمــدت ۲% بالاتــر از ســطح پایــه باقــی خواهــد مانــد. ایــن افزایــش بــه دلیــل کاهــش اســتقلال فــدرال رزرو و ناکامــی در واکنــش ســریع بــه تغییــرات اقتصــادی اســت.
تأثیرات بر تراز تجاری
در ابتـدا، تـراز تجـاری ایـالات متحـده بـه سـمت مـازاد حرکـت خواهـد کـرد، امـا بـا کاهـش ارزش دلار و خـروج سـرمایه، ایـن رونـد بـه‌سـرعت بـه تغییـرات منفـی تبدیـل خواهـد شـد.
فشارهای تورمی حاصل از سیاست تجاری ترامپ
تعرفه‌هـا، مسـتقیماً هزینـه کالاهـای مصرفـی و واسـطه‌ای وارداتـی را افزایـش می‌دهنـد و بـه افزایـش ۰.۶ درصـدی تــورم نســبت بــه پایــه تــا ســال ۲۰۲۵ منجــر می‌شــوند. شــاخص قیمــت مصرف‌کننــده CPI تــا ســال ۲۰۲۸ همچنـان ۰.۸% بالاتـر از پایـه خواهـد بـود. اگرچـه فـدرال رزرو تـلاش خواهـد کـرد تـا فشـارهای تورمـی را بـا تنظیـم نـرخ بهـره کاهـش دهـد، افزایـش قیمت‌هـای اولیـه نشـان‌دهنده هزینه‌هـای بالاتـر تولیـد و مصـرف اسـت کـه بـه‌دلیــل محدودیت‌هــای وارداتــی ایجــاد می‌شــود.
تراز تجاری و تقویت ارز
افزایش هزینه‌هــای واردات منجــر بــه کاهــش حجــم واردات می‌شــود کــه تــا حــدی اثــرات تعرفه‌هــا را کاهــش می‌دهـد. تقویـت دلار آمریـکا –پیش‌بینی شـده بـه میـزان ۵.۴-% می‌توانـد بخشـی از تأثیـرات تورمـی را بـا کاهـش نســبی هزینــه واردات جبــران کنــد. امــا تقویــت ارزش دلار باعــث می‌شــود کــه صــادرات ایــالات متحــده کمتــر رقابتـی شـود و حجـم صـادرات کاهـش یابـد، کـه در نهایـت تـراز تجـاری را بدتـر خواهـد کـرد.
تأثیرات جهانی تعرفه‌ها بر اقتصاد دیگر کشورها
کشـورهای وابسـته بـه بـازار ایـالات متحـده ماننـد کانـادا، مکزیـک و چیـن، بـا کاهـش تولیـد ناخالـص داخلـی مواجـه خواهنــد شــد. برآوردهــا نشــان می‌دهــد کــه چیــن ممکــن اســت در ســال ۲۰۲۵ کاهش ۰.۲۵ درصدی در تولیــد ناخالــص داخلــی خــود تجربــه کنــد کــه نتیجــه سیاســت‌های تعرفه‌ای و ســختگیری‌های پولــی اســت.
تعرفه‌های متقابل و اثرات منفی سیاست تجاری ترامپ
اگـر کشـورهای شـرکای تجـاری ایـالات متحـده نیـز تعرفه‌هایـی مشـابه بـر کالاهـای آمریکایـی اعمـال کننـد، ایـن اقــدام اثــرات منفــی را تشــدید خواهــد کــرد. طبــق پیش‌بینی‌هــا، تولیــد ناخالــص داخلــی ایــالات متحــده ممکــن اسـت تـا سال ۲۰۲۶ کاهش ۰.۹ درصدی را تجربـه کنـد و تـورم تـا ۰.۳% بالاتـر از سـطح پایـه در سـال ۲۰۲۵ برود.
تأثیر تعرفه‌های ۶۰ درصدی بر صادرات چین به آمریکا چیست؟
برآوردهــا نشــان می‌دهنــد کــه اجــرای سیاســت تجاری ترامپ می‌توانــد تولیــد ناخالــص داخلــی GDP چیــن را تــا ســال ۲۰۲۶ بـه میـزان ۰.۹ درصـد کاهـش دهـد. کاهـش تقاضـای آمریـکا بـرای کالاهـای چینـی باعـث افـت ارزش واقعـی یـوان تـا ۱۰% می‌شـود کـه در ابتـدا مزیـت رقابتـی کالاهـای چینـی در بازارهـای دیگـر را افزایـش می‌دهـد و تـا حـدی کاهـش صـادرات بـه آمریـکا را جبـران می‌کنـد.
برخـی برآوردهـا نشـان می‌دهـد کـه اقتصـاد چیـن اکنـون نسـبت بـه احتمـال اعمـال تعرفه‌هـای درصـدی، آسـیب‌پذیرتر از دوره اول ریاسـت جمهوری ترامـپ اسـت. یکـی از عوامـل ایـن آسـیب‌پذیری، بحـران بـازار املاک و مســتغلات چیــن اســت.
در ســال ۲۰۱۸، ایــن بــازار حــدود ۲۵% از فعالیــت اقتصــادی چیــن را تشــکیل مــیداد و به‌عنـوان سـپری در برابـر شـوک‌های خارجـی عمـل می‌کرد. امـا از سـال ۲۰۲۱ دچـار رکـود شـدیدی شـده کـه باعـث کاهـش درآمدهـای دولت‌هـای محلـی گردیـده اسـت. رکـود در بـازار املاک منجـر بـه افزایـش بدهی‌هـای غیرقابل تحمـل بـرای دولت‌هـای محلـی شـده اسـت.
صنـدوق بین‌المللی پــول بــرآورد می‌کنــد کــه مجمــوع بدهی‌هــای دولتــی تــا پایــان ســال ۲۰۲۳ بــه ۱۴۷ تریلیــون یــوان رســیده اســت. بــا احتســاب بدهی‌هــای خانوارهــا و شــرکت‌ها، ایــن مقــدار بــه بیــش از ۳۵۰ تریلیـون یـوان می‌رسـد کـه تقریبـا سـه برابـر انـدازه اقتصـاد چیـن اسـت.
ایـن عوامـل نشـان می‌دهنـد کـه اقتصـاد چیــن اکنــون نســبت بــه شــوک‌های خارجــی آســیب‌پذیرتر شــده اســت و ترکیــب مشکلات در بخــش املاک و بدهی‌هـای بالا، توانایـی دولـت چیـن را بـرای واکنـش مؤثـر بـه فشـارهای اقتصـادی محـدود می‌کنـد.
پاسخ چین به انتخاب مجدد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا
بسته‌های محرک مالی
ابتــکار عمــل محــرک مالــی چیــن کــه معــادل ۱.۴ تریلیــون دلار اســت، بــه‌عنــوان یــک اســتراتژی جامــع بــرای حمایــت از دولت‌هــای محلــی و تثبیــت اقتصــاد چیــن در شــرایط تشــدید تنش‌هــای تجــاری بــا ایالات متحــده طراحـی شـده اسـت. هـدف اصلـی ایـن ابتـکار، جلوگیـری از رکـود اقتصـادی و تقویـت سـرمایه‌گذاری در سیسـتم اقتصــادی کشــور اســت.
تعامل با متحدان آمریکا
چیـن به‌طـور اسـتراتژیک در پـی افزایـش تعامـل بـا متحـدان ایالات متحـده در اروپـا و آسـیا برآمـده اسـت. ایـن کشـور بـه بررسـی کاهـش تعرفه‌هـا و ارائـه معافیـت ویـزا و سـرمایه‌گذاری بـرای ایـن متحـدان پرداختـه اسـت.
تعدیل در تجارت و صادرات
در مـاه اکتبـر، صـادرات چیـن شـاهد رشـد ۱۲.۷ درصـدی نسـبت بـه سـال قبـل بـود کـه بالاترین رشـد در بیـش از دو سـال گذشـته محسـوب می‌شـود. بـاایـن‌حـال، چیـن انتظـار دارد کـه تاثیـر تعرفه‌هـای ۶۰ درصـدی ترامـپ بـر واردات، در سـال آینـده احسـاس شـود و ممکـن اسـت ایـن تعرفه‌هـا صـادرات چیـن را حـدود ۳% کاهـش دهـد.
راهبردهای شرکت‌ها
شـرکت‌های چینـی درحـال تنظیـم اسـتراتژی‌های خـود بـا توجـه بـه تغییـرات احتمالـی در سیاسـت‌های اقتصـادی ایالات متحـده هسـتند. به‌عنـوان مثـال، شـرکت CATL کـه یکـی از پیشـروهای جهانـی در تولیـد باتـری اسـت، درصورتـی کـه دولـت ترامـپ اجـازه دهـد، آمـاده اسـت تـا کارخانـه‌ای در ایالات متحـده تأسـیس کنـد.
استراتژی اتحادیه اروپا در مقابل سیاست تجاری ترامپ
اتحادیه اروپـا بـا رهبـری کمیسـیون اروپـا، اسـتراتژی خاصـی بـرای مقابلـه بـا ترامـپ در دسـت دارد. دیپلمات‌هــای بروکســل و یـک دیپلمـات ارشـد اروپایـی در ایـن بـاره گفتـه اسـت کــه ایــن اتحادیــه آمادگــی دارد تــا بــه‌ســرعت و بــا قــدرت واکنــش نشـان دهـد. همچنیـن، کشـورهای اتحادیه اروپـا درحـال هماهنگـی بـرای اعمـال فشـار بیشـتر بـر ایالات متحـده هسـتند.
تشکیل نیروی واکنش سریع
دیگر استراتژی اتحادیه اروپـا بـرای مقابلـه بـا پیامدهـای انتخابـات ایـالات متحـده، تشکیل نیروی واکنش سریع است. در تاریـخ ۵ نوامبـر ۲۰۲۴ یـک گـروه واکنـش سـریع تحـت ریاسـت اورزولا فـون در لاین (Ursula von der Leyen)، رئیـس کمیسـیون اروپـا، تشـکیل داده اسـت. ایـن گـروه کـه به‌طـور غیررسـمی بـه گـروه وظیفـه ترامـپ معـروف اسـت، آمـاده اسـت تـا بـا تهدیـدات تجـاری ترامـپ مقابلـه کنـد.
تمرکز بر مذاکره و فشار به ترامپ
اتحادیه اروپـا قصـد دارد بـا اعمـال فشـار شـدید بـر ترامـپ، او را بـه میـز مذاکـره بکشانـد و در مذاکـرات، موقعیـت بهتـری داشـته باشـد. دیپلمات‌هـا امیدوارنـد کـه ترامـپ بـا وجـود تهدیـد بـه اعمـال تعرفه‌هـای گسـترده، بـه یـک راه‌حـل مذاکره‌شـده دسـت یابـد.
به‌طور کلی، شـرکت‌های اروپایـی و آمریکایـی درحـال آمادگـی بـرای یـک دوره سـخت هسـتند و پیش‌بینـی می‌کننـد کـه جنـگ با سیاست تجـاری ترامپ ممکـن اسـت طولانی و پیچیـده باشـد.
توافق‌نامه‌های تجاری دونالد ترامپ
ترامــپ به‌دنبــال ایجــاد توافق‌هــای دوجانبــه یــا منطقــه‌ای اســت. تجربــه موفقیت‌آمیــز تغییــر نفتــا بــه توافقنامــه USMCA در دوره اول ریاســت جمهوری او نشــان می‌دهــد کــه چنیــن طرح‌هایــی قابــل اجــرا هســتند. بــاایــن‌حــال، مذاکــره بــرای توافق‌هــای جدیــد، به‌ویــژه بــا اتحادیــه اروپــا یــا بریتانیــا، به دلیــل مقاومــت لابی‌های داخلــی و پیچیدگــی تنظیــم مقــررات دشــوارتر خواهــد بــود.
بیشتر بخوانید: نگاهی به سبد دارایی دونالد ترامپ
جمع‌بندی
در سیاست تجاری ترامپ، حرکت به سمت حمایت‌گرایی و اعمال تعرفه‌های سنگین بر واردات، نمایانگر تلاش برای حمایت از صنایع داخلی و کاهش وابستگی به اقتصاد جهانی است. این رویکرد اگرچه در کوتاه‌مدت می‌تواند منافع محدودی از جمله افزایش درآمد دولت و تقویت تولید داخلی را به همراه داشته باشد، اما پیامدهای گسترده‌ای همچون افزایش قیمت‌ها، تورم، اختلال در زنجیره تأمین، و کاهش اشتغال در برخی بخش‌ها را به دنبال دارد. همچنین، واکنش‌های تلافی‌جویانه از سوی شرکای تجاری می‌تواند فشارهای بیشتری را بر اقتصاد آمریکا وارد کرده و موجب کاهش رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی شود.
در سطح جهانی، این سیاست‌ها تنش‌های اقتصادی میان کشورها را تشدید کرده و اثرات منفی بر اقتصادهایی که به بازار آمریکا وابسته هستند، به‌ویژه چین، کانادا و مکزیک، خواهد داشت. کاهش تولید ناخالص داخلی، افزایش بدهی‌ها، و رکود در بخش‌های حساس مانند املاک در چین، و همچنین واکنش‌های استراتژیک اتحادیه اروپا برای مقابله با پیامدهای این سیاست‌ها، نشان‌دهنده پیامدهای چندوجهی و پیچیده این رویکرد تجاری است. در نهایت، موفقیت این سیاست‌ها به توانایی دولت‌ها در مدیریت تنش‌ها و یافتن راه‌حل‌های بلندمدت برای حفظ تعادل در اقتصاد جهانی وابسته است.
گردآورنده: «تیم تحلیل الگوراک»
