مسکوکات طلا چیست ؛ انواع و هر آنچه باید بدانید

اگر شما هم به دنبال راهی برای حفظ ارزش دارایی‌های خود می‌گردید، شاید نام مسکوکات طلا را به عنوان یک گزینه سرمایه‌گذاری مطمئن شنیده باشید. اما مسکوکات طلا یعنی چه؟ چرا با وجود ابزارهای مالی نوین، هنوز بسیاری از افراد به خرید سکه‌های طلا روی می‌آورند؟ آیا این انتخاب برای شما هم مناسب است؟ 

در این مقاله به شما کمک می‌کنیم تا با مفهوم مسکوکات طلا آشنا شوید، انواع آن را بشناسید و تصمیم بگیرید که آیا این روش مناسب سرمایه‌گذاری هست یا خیر. ادامه این مقاله را از دست ندهید.

مسکوکات چیست؟

در لغت، کلمه مسکوکات جمع کلمه «مسکوک» است که از ریشه عربی «سَک» به معنای ضرب کردن یا قالب زدن می‌آید. در زبان فارسی، ما از عبارت «سکه زدن» استفاده می‌کنیم که به همین فرآیند ضرب سکه اشاره دارد. پس به زبان ساده، مسکوک یک قطعه فلز معمولا دایره‌ای شکل است که یک مرجع یا دولت رسمی، نقوش، علائم یا نوشته‌هایی را روی آن حک می‌کند.

این نقوش نشان‌دهنده ارزش اسمی سکه، سال ضرب، کشور یا حکومت صادرکننده و گاهی نمادهای فرهنگی یا ملی هستند. در طول تاریخ، سکه‌ها نقش اصلی را به عنوان پول رایج و وسیله مبادله ایفا کرده‌اند. در اصل قرن‌ها پیش از کارت‌های اعتباری و کیف پول‌های دیجیتال، همین مسکوکات طلا بودند که چرخ اقتصاد را می‌چرخاندند!

مسکوکات طلا و نقره چیست؟

حال که متوجه شدیم در لغت مسکوکات طلا یعنی چه، می‌توانیم با انواع طلا و نقره آن بیشتر آشنا شویم. برخلاف سکه‌های رایج قدیمی، که ارزش فلز به کار رفته در آن‌ها معمولا بسیار کمتر از ارزش اصلی‌شان است، در مسکوکات طلا و نقره، ارزش ذاتی فلز گران‌بهای به کار رفته نقش اصلی در تعیین قیمت آنها را ایفا می‌کند. 

برای مثال، وقتی شما یک سکه بهار آزادی می‌خرید، ارزش آن خیلی بیشتر از چند میلیون تومان ارزش اسمی حک شده بر روی آن است. زیرا در ساخت آن مقدار زیادی طلا به کار رفته است و قیمت سکه به طور مستقیم به مقدار طلای خالص موجود در آن وابسته است.

سکه‌های طلا و نقره زمانی پول رایج اصلی بودند، اما امروزه بیشتر با هدف سرمایه‌گذاری یا به عنوان کلکسیون ضرب می‌شوند. ارزش این سکه‌ها، تنها به دلیل فلز گران‌بهایی است که در ساخت آن‌ها به‌کار رفته است.

بیشتر بخوانید: قیراط طلا چیست؟

انواع مسکوکات طلا

از آنجایی که مسکوکات طلا در ایران انواع مختلفی دارند، نمی‌توان همه آن‌ها را در یک گروه جای داد. بنابراین، این مسکوکات را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد که در بازار طلای ایران بیشتر شناخته شده و معامله می‌شوند:

سکه های بهار آزادی با وزن های خاص

این سکه‌ها که عمدتا به مناسبت‌های خاص و با تیراژ محدود ضرب شده‌اند، امروزه بیشتر جنبه کلکسیونی دارند تا اینکه ابزار رایج سرمایه‌گذاری باشند. به عنوان نمونه، سکه «پنج بهار آزادی» با وزن ۴۰.۶۸ گرم و عیار ۹۰۰، تنها در سال ۱۳۵۸ به مناسبت اولین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی تولید شد. سکه «دو و نیم بهار آزادی» نیز با وزن ۲۰.۳۴ گرم و عیار مشابه ۹۰۰، در سال‌های ۱۳۵۸، ۱۳۷۸ و ۱۳۸۷ به مناسبت‌های سالگرد انقلاب ضرب گردید. این سکه‌ها دارای ارزش یادبودی و کلکسیونی هستند.

سکه تمام بهار آزادی

سکه بهار آزادی، از شناخته‌شده‌ترین مسکوکات طلا در ایران است. این سکه که در دو طرح اصلی عرضه می‌شود که از نظر وزن ۸.۱۳۳ و عیار ۹۰۰ کاملا یکسان هستند. تفاوت اصلی آنها در ظاهر و دوره ضرب است. اگرچه هر دو معامله می‌شوند، طرح امامی به دلیل رواج و تقاضای بیشتر، معمولا قیمت بالاتری نسبت به طرح قدیم دارد.

نیم سکه بهار آزادی

نیم سکه بهار آزادی، با وزن دقیق ۴.۰۶۶ و عیار ۹۰۰ ساخته شده است. این نوع از مسکوکات طلا، به دلیل وزن و قیمت پایین‌تر نسبت به سکه تمام، گزینه بهتری برای سرمایه‌گذاری با بودجه‌های کمتر و هدیه‌های مناسبتی است. 

ربع سکه بهار آزادی

این سکه با وزن ۲.۰۳۳ و ۲۱.۶ عیار، قیمت مناسب‌تری نسبت به دیگر مسکوکات دارد و راحت‌تری در دسترس است.

سکه یک گرمی

سکه یک گرمی طلا، که ضرب آن از سال ۱۳۸۹ آغاز شد، با وزن ۱.۰۱ گرم و دارای عیار ۹۰۰ در بسته‌بندی خاص پرس کارت بانک مرکزی عرضه می‌شود. هدف اصلی از معرفی این سکه، افزایش دسترسی عموم مردم به خرید طلای مسکوک با حداقل بودجه بوده است.

سکه پارسیان

برخلاف مسکوکات رسمی بانک مرکزی، «سکه پارسیان» در حقیقت پلاک‌های طلا با عیار معمولا ۱۸ است. این پلاک‌ها توسط شرکت‌های خصوصی در اشکال متنوع و با تنوع وزنی بالا تولید و در بسته‌بندی‌های وکیوم عرضه می‌شوند. پلاک‌های پارسیان به دلیل عیار پایین‌تر نسبت به سکه‌های بهار آزادی، عمدتا برای هدیه دادن یا خریدهای خرد طلا مناسب هستند.

مسکوکات طلا بخریم یا نه؟

شاید تا اینجا برای شما سوال پیش آمده باشد که آیا باید مسکوکات طلا بخریم یا نه؟ جواب این سوال، مثل بسیاری از تصمیمات مالی، یک «بله یا خیر» مطلق نیست. عوامل مختلفی مانند اهداف مالی، میزان ریسک‌پذیری و مدت زمان سرمایه‌گذاری شما در پاسخ به این سوال دخیل هستند. 

اگر به دنبال یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای حفظ ارزش دارایی، تنوع‌بخشی به سبد خود و داشتن یک دارایی فیزیکی هستید، خرید مسکوکات طلا می‌تواند گزینه مناسبی باشد. اما باید به هزینه‌های جانبی، ریسک نگهداری و عدم وجود درآمد جاری توجه کنید.

سرمایه‌گذاری در سکه‌های طلا در بازار ایران، با چالش‌های مهمی از جمله حباب قیمت مواجه است. این حباب ناشی از اختلاف بین قیمت خرید و ارزش ذاتی طلا به دلیل عواملی چون تقاضای بالا و انتظارات تورمی است. خطر ضرر در صورت ترکیدن حباب، به ویژه در سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت، وجود دارد. اگر قصد سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت دارید اما تحمل ریسک نگهداری فیزیکی را ندارید، شاید گزینه‌های دیگری مناسب‌تر باشند.

با توجه به این موارد و بررسی انواع مسکوکات طلا، شاید بخواهید بدانید در مقایسه با دیگر فلزات، سرمایه‌گذاری در طلا بهتر است یا نقره؟ پاسخ این سوال هم بسته به دید سرمایه‌گذاری و اهداف مالی شما دارد.

غیر مسکوک چیست؟

زمانی که می‌گوییم یک طلا «غیر مسکوک» است، منظور این است که آن طلا فرآیند رسمی «ضرب سکه» را طی نکرده است. ارزش طلای غیر مسکوک نه به دلیل شکل ظاهری یا ارزش کلکسیونی آن، بلکه بر اساس وزن و عیار طلای خالص موجود در آن محاسبه می‌شود. رایج‌ترین انواع طلای غیر مسکوک عبارتند از:

• شمش طلا: قطعات طلای استاندارد با وزن و عیار بالا که توسط تولیدکنندگان معتبر با اطلاعات حک‌شده تولید شده و به دلیل هزینه ساخت کمتر برای سرمایه‌گذاری مناسب است.
• طلای آبشده: طلای حاصل از ذوب طلای متفرقه با عیار نامشخص که در بازار ایران بین طلافروشان و کسانی که تمایل به سرمایع‌گذاری در طلا دارند بیشتر رایج است.
• پودر یا دانه‌های طلا: شکل غیر رایج طلا برای سرمایه‌گذاری عموم که بیشتر در صنایع و کارگاه‌ها کاربرد دارد.

کلام آخر

در پایان این مقاله دریافتیم، در دنیای امروز که ابزارهای سرمایه‌گذاری متنوعی در دسترس است، مسکوکات طلا همچنان جایگاه ویژه‌ای برای بسیاری از افراد دارند. این مسکوکات، علاوه بر ارزش‌های مالی، به دلیل خاصیت حفظ ارزش در طول زمان و قابلیت تبدیل به پول نقد، می‌توانند گزینه‌ای مطمئن برای سرمایه‌گذاری به حساب آیند.

در نهایت، برای هر سرمایه‌گذاری باید با دقت به نیازها، ریسک‌ها و اهداف مالی خود نگاه کنیم. اگر به دنبال یک دارایی فیزیکی با قابلیت نقدشوندگی بالا هستید، مسکوکات طلا می‌تواند انتخابی منطقی باشد، اما همواره باید از تمام جوانب آن آگاه باشید.

سوالات متداول