ییلد فارمینگ (Yield Farming) یکی از جذاب‌ترین و نوآورانه‌ترین روش‌های کسب سود در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) است. این روش به کاربران امکان می‌دهد تا با قفل‌کردن دارایی‌های دیجیتال خود در پروتکل‌های غیرمتمرکز، در ازای تأمین نقدینگی، سود دریافت کنند.
ییلد فارمینگ یا به عبارت ساده‌تر «کشت سود»، فرصت‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاری و کسب درآمد منفعل (Passive Income) فراهم کرده، اما این فرصت با چالش‌هایی نیز همراه است. در این مقاله با مفهوم ییلد فارمینگ، مزایا، معایب و نحوه بهره‌برداری از سودآوری این روش در دنیای رمزارزها آشنا خواهیم شد.
ییلد فارمینگ (Yield Farming) چیست؟
ییلد فارمینگ (Yield Farming) که «کشت سود» نیز شناخته می‌شود، در تعریفی ساده به معنای کسب سود از دارایی سپرده‌گذاری شده است. همان‌طور که بانک از پول شما برای وام دادن به دیگران استفاده می‌کند و سودی به شما پرداخت می‌کند، در ییلد فارمینگ هم دارایی‌های دیجیتال شما در اختیار پروتکل‌های غیرمتمرکز قرار می‌گیرند. به‌ازای این مشارکت، شما سود در قالب رمزارز دریافت می‌کنید.
از دید تخصصی‌تر، ییلد فارمینگ مکانیزمی است که در آن کاربران به‌عنوان تأمین‌کننده نقدینگی (Liquidity Providers – LPs) دارایی‌های خود را در استخرهای نقدینگی (Liquidity Pools) قرار می‌دهند. این استخرها قراردادهای هوشمندی هستند که به کاربران دیگر اجازه می‌دهند وام بگیرند، معامله کنند یا از خدمات دیگر استفاده کنند. سود حاصل از این فعالیت‌ها، شامل کارمزد تراکنش‌ها، توکن‌های بومی پلتفرم یا توکن‌های تشویقی، بین تأمین‌کنندگان نقدینگی توزیع می‌شود.
ییلد فارمر (Yield Farmers) کیست؟
ییلد فارمرها (Yield Farmers) افرادی هستند که با استفاده از استراتژی‌های پیچیده و جابه‌جایی مداوم دارایی‌های خود بین پلتفرم‌های مختلف، به دنبال بیشترین بازدهی ممکن (APY) هستند. این افراد اغلب اطلاعات مربوط به بهترین استراتژی‌ها را به صورت محرمانه نگه می‌دارند.
ییلد فارمینگ (Yield Farming)
ییلد فارمینگ چگونه شکل گرفت؟ دلیل محبوبیت آن چیست؟
ییلد فارمینگ، مفهومی است که در مرکز دنیای دیفای (امور مالی غیرمتمرکز) قرار دارد و به عنوان راهی برای کسب درآمد بیشتر از دارایی‌های دیجیتال شناخته می‌شود. در سال ۲۰۲۰، با رویداد «تابستان دیفای»، این مفهوم به اوج محبوبیت خود رسید. توسعه ییلد فارمینگ به طور قابل توجهی مدیون فناوری‌های زیربنایی مانند قراردادهای هوشمند و اقتصاد توکنی است. این فناوری‌ها به همراه ماهیت غیرمتمرکز دیفای، بستری امن و شفاف برای انجام تراکنش‌ها و کسب درآمد فراهم کرده است.
در واقع، ییلد فارمینگ را می‌توان به عنوان یک انقلاب در دنیای مالی دانست که به کاربران امکان می‌دهد تا به صورت مستقل و بدون واسطه، بر روی دارایی‌های دیجیتال خود درآمد کسب کنند. دلیل محبوبیت آن نیز وعده‌های سوددهی بالا و داشتن ویژگی‌های منحصربه‌فردی است که آن را از سایر روش‌های کسب سود متمایز می‌کند.
نحوه عملکرد ییلد فارمینگ
ییلد فارمینگ (Yield Farming) از فناوری «قراردادهای هوشمند» برای ایجاد پلتفرم‌های غیرمتمرکز استفاده می‌کند که در آن کاربران می‌توانند دارایی‌های دیجیتال خود را قفل کرده و از فعالیت‌های اقتصادی شبکه سود ببرند. این فرآیند اساساً شامل تأمین نقدینگی و دریافت پاداش به‌صورت توکن یا کارمزد تراکنش‌ها است. در ادامه، نحوه عملکرد ییلد فارمینگ را بررسی می‌کنیم:
تأمین نقدینگی در استخرها
پایه و اساس ییلد فارمینگ بر استخرهای نقدینگی (Liquidity Pools) وابسته است. استخر نقدینگی مجموعه‌ای از دارایی‌های قفل‌شده است که برای تسهیل معاملات در پلتفرم‌های دیفای استفاده می‌شود.
تأمین‌کنندگان نقدینگی (Liquidity Provider) نقش حیاتی در اکوسیستم دیفای ایفا می‌کنند. این افراد با قفل‌کردن دارایی‌های خود در استخرهای نقدینگی، به عنوان سوخت این پلتفرم‌ها عمل می‌کنند. در ازای این مشارکت، آنها توکن‌های LP دریافت می‌کنند که نشان‌دهنده سهم آنها در استخر است. این نقدینگی جمع‌آوری شده در استخرها برای فعالیت‌های متنوعی مانند وام‌دهی، قرض‌گیری و معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز مورد استفاده قرار می‌گیرد و به پایداری و کارایی این پلتفرم‌ها بسیار کمک می‌کند.
دریافت سود و پاداش‌ها
کاربران در ازای تأمین نقدینگی به شبکه، پاداش‌هایی دریافت می‌کنند که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- کارمزد تراکنش‌ها
- توکن‌های تشویقی (Incentive Tokens) مثل: توکن COMP در پلتفرم Compound
- سود بهره (Interest)
استفاده از توکن‌های LP برای افزایش سود
توکن‌های LP (Liquidity Provider Tokens) ، که در ازای تأمین نقدینگی در استخرهای نقدینگی به کاربران تعلق می‌گیرند، کاربردهای متنوعی دارند. این توکن‌ها به‌عنوان یک دارایی قابل معامله عمل کرده و می‌توانند در پروتکل‌های دیگر به‌عنوان وثیقه استفاده شوند. به عبارت دیگر، کاربران می‌توانند با استیک کردن توکن‌های LP خود در پلتفرم‌های دیگر، سود بیشتری کسب کنند یا حتی از آنها به‌عنوان وثیقه برای دریافت وام استفاده نمایند.
برای درک بهتر نحوه عملکرد ییلد فارمینگ، تصور کنید که یک کاربر توکن‌های ETH خود را به یک استخر نقدینگی مانند Uniswap اضافه می‌کند. در ازای این کار، توکن‌های LP دریافت می‌کند که نشان‌دهنده سهم او از استخر است. کارمزد معامله انجام‌شده در استخر بین تأمین‌کنندگان نقدینگی توزیع می‌شود. در نهایت کاربر توکن‌های LP خود را در یک پروتکل دیگر استیک می‌کند و سود بیشتری کسب می‌کند.
نحوه عملکرد ییلد فارمینگ
مزایا و معایب ییلد فارمینگ چیست؟
ییلد فارمینگ (Yield Farming) به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری در دیفای (DeFi)، فرصت‌های جذاب و در عین حال چالش‌های قابل‌توجهی را برای کاربران به همراه دارد. آگاهی از تمام جنبه‌های این فرآیند، برای کاربران ضروری است.
مزایای ییلد فارمینگ:
- کسب درآمد منفعل
- بازدهی بالا
- مشارکت در رشد امور مالی غیرمتمرکز
- امکان استفاده چندباره از دارایی‌ها
- دسترسی آسان
- تنوع دارایی‌ها و پلتفرم‌ها
معایب ییلد فارمینگ:
- پیچیدگی و نیاز به دانش فنی
- هزینه بالای گس
- خطر ضرر ناپایدار (Impermanent Loss)
- ریسک‌های امنیتی و هک
- نوسانات شدید بازار
- عدم شفافیت برخی پروتکل‌ها
- خطر تمرکز قدرت
انواع پروتکل‌ها و پلتفرم‌های در دسترس برای ییلد فارمینگ
ییلد فارمینگ به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در دیفای (DeFi)، بر روی پروتکل‌ها و پلتفرم‌های مختلفی اجرا می‌شود. این پروتکل‌ها با اهدافی مانند تسهیل وام‌دهی، تأمین نقدینگی و ایجاد توکن‌های جدید طراحی شده‌اند. هر پلتفرم ویژگی‌ها و مزایای منحصربه‌فردی دارد که آن را برای کاربران مختلف جذاب می‌کند. در این بخش، به بررسی مهم‌ترین انواع پروتکل‌ها و پلتفرم‌های ییلد فارمینگ می‌پردازیم.
پروتکل‌های وام‌دهی
پروتکل‌های وام‌دهی یکی از اصلی‌ترین دسته‌های پلتفرم‌های ییلد فارمینگ هستند که به کاربران اجازه می‌دهند دارایی‌های خود را وام دهند یا از دیگران وام بگیرند. نمونه‌های معتبر این پروتکل‌ها Compound و Aave هستند.
پروتکل Compound یکی از اولین و محبوب‌ترین پروتکل‌های وام‌دهی است. کاربران با سپرده‌گذاری دارایی‌های خود، علاوه بر سود، توکن‌های COMP نیز دریافت می‌کنند. پروتکل Aave نیز پروتکلی غیرمتمرکز با ویژگی‌های پیشرفته مانند «وام‌های فلش (Flash Loans)» و نرخ بهره متغیر است.
صرافی‌های غیرمتمرکز (DEXs)
صرافی‌های غیرمتمرکز یکی دیگر از دسته‌های مهم پلتفرم‌های ییلد فارمینگ هستند. این پلتفرم‌ها از استخرهای نقدینگی برای تسهیل معاملات استفاده می‌کنند و کاربران می‌توانند با تأمین نقدینگی، پاداش دریافت کنند. صرافی‌های شناخته‌شده در این دسته Uniswap، نسخه‌ای توسعه‌یافته از Uniswap یعنی SushiSwap و صرافی غیرمتمرکز مبتنی بر Binance Smart Chain یعنی PancakeSwap هستند.
پروتکل‌های بازدهی خودکار
پروتکل‌های بازدهی خودکار به کاربران کمک می‌کنند تا با کمترین تلاش، بیشترین بازدهی را از ییلد فارمینگ کسب کنند. این پلتفرم‌ها به‌صورت خودکار بهترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری را پیدا کرده و به‌صورت خودکار سود را دوباره سرمایه‌گذاری می‌کند. از پروتکل‌های فعال در این زمینه می‌توان به Yearn Finance و Harvest Finance اشاره کرد.
پروتکل‌های مبتنی‌بر استیبل کوین‌ها
این دسته از پروتکل‌ها برای تأمین نقدینگی در حجم بالا طراحی شده‌اند و به کاربران اجازه می‌دهند با قفل کردن دارایی‌های خود در استخرهای بزرگ، سودهای قابل‌توجهی کسب کنند. مانند پروتکل Curve Finance، پروتکل Anchor و پروتکل mStable.
پروتکل Curve Finance به‌صورت تخصصی بر نقدینگی استیبل‌کوین‌ها و جفت‌های معاملاتی کم‌نوسان با کمترین هزینه متمرکز است. پروتکل Anchor یک پروتکل دیفای مبتنی بر بلاکچین Terra است که نرخ بهره‌ی ثابت و نسبتاً بالایی برای سپرده‌گذاری استیبل‌کوین UST ارائه می‌دهد. در نهایت پروتکل mStable که با ترکیب استیبل‌کوین‌های مختلف در یک توکن واحد، به کاربران امکان می‌دهد سود ثابت و پایدار کسب کنند.
پروتکل‌های مبتنی بر توکن‌های حاکمیتی
پروتکل‌های مبتنی‌بر توکن‌های حاکمیتی (Governance Tokens) یکی از جنبه‌های نوآورانه ییلد فارمینگ هستند که نقش مهمی در غیرمتمرکزسازی پروژه‌های دیفای ایفا می‌کنند. این توکن‌ها به کاربران انگیزه مشارکت و تأمین نقدینگی می‌دهند و امکان دخالت در تصمیم‌گیری‌ها و حاکمیت پلتفرم را نیز برای کاربران فراهم می‌کنند.
مانند MakerDAO که از توکن MKR برای مدیریت سیستم مالی غیرمتمرکز خود استفاده می‌کند. دارندگان MKR می‌توانند در مدیریت استیبل‌کوین DAI و تنظیم پارامترهای پروتکل، مانند نرخ بهره و سقف وام‌دهی، مشارکت کنند. همچنین می‌توانند از توکن MKR به‌عنوان وثیقه در مواردی که سیستم دچار کمبود نقدینگی می‌شود استفاده کنند.
پروتکل‌های ایجاد دارایی‌های مصنوعی و مشتقه
این نوع پروتکل‌ها زیرمجموعه‌ای از دیفای هستند که به کاربران امکان می‌دهند از دارایی‌های دیجیتال و بازارهای مشتقه برای دسترسی به بازدهی‌های مختلف یا پوشش ریسک‌های خود استفاده کنند. ویژگی اصلی این پروتکل‌ها ایجاد و مدیریت دارایی‌های مصنوعی است که ارزش آنها به دارایی‌های واقعی متصل هستند.
پروتکل Synthetix، یکی از پیشرفته‌ترین پروتکل‌های دیفای است که به کاربران اجازه می‌دهد تا دارایی‌های مصنوعی ایجاد، معامله و مدیریت کنند. این دارایی‌ها نمایانگر نسخه‌های دیجیتال از دارایی‌های واقعی (مانند طلا، سهام، ارزهای فیات و حتی رمزارزها) هستند و از طریق قراردادهای هوشمند روی بلاکچین اتریوم ساخته می‌شوند.
در کنار پلتفرم‌ها و پروتکل‌های معرفی‌شده، پلتفرم Balancer ترکیبی از یک پلتفرم تأمین نقدینگی، ابزار مدیریت پرتفوی، و صرافی غیرمتمرکز است که در مقایسه با پلتفرم‌های مشابهی مثل Uniswap و Curve، امکان شخصی‌سازی بیشتری را برای کاربران فراهم می‌کند. Balancer به کاربران اجازه می‌دهد تا نسبت دلخواه خود را برای توکن‌ها در استخرهایشان تعیین کنند. این ویژگی انعطاف‌پذیری بالایی را برای تامین‌کنندگان نقدینگی به ارمغان می‌آورد و به آنها اجازه می‌دهد تا استخرهای شخصی‌سازی شده‌ای مطابق با استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خود ایجاد کنند.
انواع پروتکل‌های در دسترس برای ییلد فارمینگ
بازدهی ییلد فارمینگ چگونه محاسبه می‌شود؟
محاسبه بازدهی در ییلد فارمینگ (Yield Farming) بخش مهمی برای سرمایه‌گذاران است. بازدهی در ییلد فارمینگ اغلب با استفاده از دو شاخص اصلی یعنی نرخ درصد سالانه (APY) و نرخ بهره سالانه ساده (APR) اندازه‌گیری می‌شود. هر دو این شاخص‌ها به کاربران کمک می‌کنند تا میزان سود بالقوه خود را از سرمایه‌گذاری در پروتکل‌های دیفای ارزیابی کنند.
APR (Annual Percentage Rate) نشان‌دهنده نرخ بهره سالانه‌ای است که یک کاربر می‌تواند از ییلد فارمینگ کسب کند. این شاخص سود را به‌صورت ساده و بدون در نظر گرفتن ترکیب (Compound) محاسبه می‌کند.
APY (Annual Percentage Yield) شامل بازدهی ترکیبی (Compound Interest) است و سود به‌صورت دوره‌ای به سرمایه اولیه اضافه می‌شود. این شاخص بازدهی واقعی را نشان می‌دهد و معمولاً بالاتر از APR است، زیرا ترکیب سود در طول زمان باعث افزایش بازدهی می‌شود.
ییلد فارمینگ قانونی است یا کلاهبرداری؟
ییلد فارمینگ یک فرصت واقعی و قانونی برای کسب سود از دنیای دیفای است، اما ورود به این حوزه بدون تحقیق و آگاهی، می‌تواند به از دست رفتن سرمایه منجر شود. کلاهبرداری‌ها در این فضا معمولاً به دلیل وعده‌های وسوسه‌انگیز بازدهی بالا و نبود نظارت کافی اتفاق می‌افتند.
بنابراین، اگرچه ییلد فارمینگ در ذات خود کلاهبرداری نیست، اما سرمایه‌گذاران باید با احتیاط و دانش کافی به این فضا وارد شوند. انتخاب پروتکل‌های معتبر، توجه به نرخ بازدهی منطقی، سرمایه‌گذاری با مبالغ کوچک، انجام تحقیقات کافی و مدیریت ریسک می‌تواند از وقوع خسارت جلوگیری کند.
اما چطور می‌توان وضعیت ییلد فارمینگ را ارزیابی و اطمینان حاصل کرد؟
برای ارزیابی وضعیت کلی بازار ییلد فارمینگ در حوزه دیفای، شاخصی به نام «ارزش کل قفل شده» یا TVL استفاده می‌شود. این شاخص در واقع نشان‌دهنده مقدار کل ارزهای دیجیتالی است که در پلتفرم‌های مختلف وام‌دهی و بازارهای مالی غیرمتمرکز قفل شده است. به عبارت ساده‌تر، TVL میزان نقدینگی موجود در استخرهای نقدینگی را اندازه‌گیری می‌کند.بررسی حجم دارایی‌های قفل شده در پلتفرم‌های ییلد فارمینگ، به عنوان یک شاخص کلیدی برای ارزیابی میزان نقدینگی و فعالیت در این حوزه محسوب می‌شود.
جمع‌بندی
در این مقاله متوجه شدیم، ییلد فارمینگ (Yield Farming) به‌عنوان یکی از نوآورانه‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری در دنیای دیفای، فرصت‌های جذابی برای کسب درآمد منفعل فراهم کرده است. این روش با استفاده از قراردادهای هوشمند و پروتکل‌های غیرمتمرکز، کاربران را قادر می‌سازد تا از دارایی‌های رمزارزی خود حداکثر بهره را ببرند. Yield Farming از استراتژی‌ها پر ریسک است که مزایا و چالش‌های مخصوص به خود را دارد و موفقیت در این حوزه نیازمند تحقیق کافی، انتخاب پروتکل‌های معتبر و مدیریت ریسک مناسب است و باید با داشتن دانش کافی و درک درست از فرصت‌ها به این حوزه ورود کرد.
